Nhà máy Đạm Ninh Bình: Kiểm toán phát hiện loạt sai phạm, 'đụng' đâu... sai đấy?

Cụ thể, Nhà máy đạm Ninh Bình được đầu tư xây dựng năm 2008, đi vào hoạt động năm 2012, nằm trong Khu công nghiệp Khánh Phú (xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình) có tổng số vốn 667 triệu USD (hơn 12.000 tỷ đồng).

Ngay năm đầu tiên đi vào hoạt động, nhà máy này đã thua lỗ 75 tỷ đồng. Theo Kiểm toán Nhà nước, trong giai đoạn 2013-2018 Nhà máy đạm Ninh Bình hoạt động không hiệu quả, thua lỗ kéo dài, phương án tài chính bị phá vỡ do giá than tăng trên 15%, sản lượng sản xuất tiêu thụ thấp hơn 95%.

Tổng lỗ lũy kế từ năm 2012 đến đầu năm 2016 đã trên 2.000 tỷ đồng. KTNN đánh giá dự án Nhà máy đạm Ninh Bình có nhiều tồn tại, sai sót, tổng chi phí đề nghị quyết toán 12.400 tỉ đồng, đội vốn 1.600 tỉ đồng so với tổng vốn đầu tư dự án được duyệt.

Lỗ lũy kế của nhà máy tính đến 31-12-2018 hơn 4.900 tỉ đồng, vốn chủ sở hữu nhà nước âm hơn 2.600 tỉ đồng. Liên quan đến dự án này, từ cuối năm 2018, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Chính phủ giao Bộ Công an điều tra những sai phạm tại đây.

Kiểm toán 'đụng' đâu, sai đấy, đội vốn 66,8 tỷ đồng

Hợp đồng EPC “quy định, hệ thống nghiền và sấy than gồm 2 máy nghiền và sấy than, công suất mỗi máy 67,5 tấn/giờ” là điều kiện tiên quyết phải đạt được. Như vậy, nhà thầu phải có trách nhiệm thiết kế các bộ phận đồng bộ để đạt được công suất 67,7 tấn/giờ.

Tuy nhiên, chủ đầu tư đã cho phép nhà thầu Tổng công ty thiết kế và thầu khoán Hoàn Cầu (HQCEC) chuyển từ 2 dây chuyền thành 3 dây chuyền, mỗi dây chuyền có công suất 36,81 tấn/giờ, tổng công suất của cả 3 dây chuyền là 110,43 tấn/giờ, thấp hơn công suất của 2 máy theo quy định hợp đồng là 135 tấn/giờ, nhưng chi phí phát sinh tăng so với hợp đồng là 66,8 tỷ đồng (lấy tỷ giá tại thời điểm ký phụ lục hợp đồng), với lý do “tại biên bản cuộc họp ngày 27/4/2009 bàn về nội dung này, HQCEC đã giải thích đường kính trục nghiền 2.250mm, công suất là 30 – 40 tấn/giờ nên công suất là 67,7 tấn là có sự nhầm lẫn”.

Theo Kiểm toán Nhà nước, việc nhà thầu HQCEC dự thầu với thiết bị trong đó có bộ phận trục nghiền với đường kính trục nghiền 2.250mm là không đồng bộ, dẫn đến công suất không đạt được 67,7 tấn/giờ là lỗi của nhà thầu. Để xảy ra tình trạng kể trên là lỗi của chủ đầu tư.

Chậm trễ giải quyết vấn đề tại hạng mục kho chứa than

Tiếp đến là hạng mục kho chứa than không hợp lý. Kiểm toán Nhà nước đánh giá, thiết kế hạng mục kho than không có ô văng chống hắt mưa là không hợp lý, dẫn đến sau khi thi công, các bên phát hiện sự bất cập này phải thiết kế bổ sung, chủ đầu tư thực hiện và HQCEC chịu chi phí.

Tuy nhiên, đến nay hạng mục này vẫn chưa được thực hiện. “Trách nhiệm liên quan đến những tồn tại này thuộc về nhà thầu HQCEC, Ban QLDA Nhà máy Đạm Ninh Bình và Tập đoàn Hóa chất Việt Nam”, Kiểm toán Nhà nước khẳng định.

Không tuân thủ Luật Đấu thầu năm 2005 trong lựa chọn đơn vị tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát gói thầu

Tại thời điểm xét thầu ngày 3/11/2008, nhà thầu tham gia gói tư vấn giám sát gói thầu PMC 6B là công ty hữu hạn Giám sát dự án hóa dầu Guangdong Shunye do nhà thầu EPC (HQECE) góp 70% cổ phần (theo các tài liệu của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cung cấp, trong đó có nhà thầu SEDIN là nhà thầu tham gia dự thầu đã đưa ra các bằng chứng chứng minh điều này).

Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 11, Luật Đấu thầu 2005, nhà thầu tư vấn này không được tham gia giám sát nhà thầu EPC. Thực tế quá trình thực hiện nhiệm vụ của nhà thầu tư vấn còn có nhiều tồn tại, hạn chế, không làm hết phạm vi, nhiệm vụ theo quy định của hợp đồng, dẫn đến các gói thầu được quản lý, giám sát không chặt chẽ.

Đánh giá công tác quản lý chất lượng, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước đã nêu rõ, việc lựa chọn đơn vị tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát gói thầu PMC 6B có cổ phần góp vốn của nhà thầu EPC là không tuân thủ Luật Đấu thầu năm 2005 và có rủi ro là đơn vị tư vấn không khách quan, không làm hết trách nhiệm trong quá trình giám sát thực hiện gói thầu EPC.

“Đơn vị tư vấn quản lý dự án và tư vấn giám sát (PMC 6A, PMC 6B) chưa thực hiện đầy đủ vai trò, nhiệm vụ theo quy định của hợp đồng dẫn đến gói thầu EPC còn nhiều tồn tại đến nay chưa có phương án giải quyết, thống nhất giữa chủ đầu tư và nhà thầu EPC”, Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh.

Đơn cử, thi công sai thiết kế một số hạng mục (14 tuyến nội bộ); thi công một số hạng mục công trình trước khi được phê duyệt thiết kế kỹ thuật thi công; đơn vị tư vấn không kiểm tra đầy đủ số lượng nhiều lô hàng song vẫn xác định đủ hàng hóa, nhiều chức thư không thể hiện rõ nguồn gốc xuất xứ của thiết bị máy móc, nội dung một số chứng thư còn chưa khớp với thực tế, chứng thư chưa phản ánh đầy đủ các thông tin để xác định xuất xứ hàng hóa; khối lượng hàng hóa nhập khẩu về công trường không được tư vấn giám sát, tư vấn kiểm định xác định cụ thể chi tiết từng thiết bị theo biên bản mở kiện.

Cụ thể, thi công một số hạng mục trước khi phê duyệt thiết kế kỹ thuật thi công, không tuân thủ quy định tại Khoản 1, Điều 16, Nghị định số 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 của Chính phủ quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng.

Mai Hương(T/H)/Sở hữu Trí tuệ