Theo chủ trương về nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chức tín dụng, Thủ tướng đã phê duyệt các đề án về tái cơ cấu (gồm đề án 254, đề án 843 và đề án 1058). Trên cơ sở đó, ngân hàng Nhà nước đã ban hành một số văn bản, tạo cơ sở pháp lý cho thực hiện cơ cấu lại ngân hàng gắn với xử lý nợ xấu.
Tuy vậy, thông báo kết luận chỉ ra việc xếp loại các ngân hàng thương mại cổ phần chưa được thực hiện, đặc biệt là chưa phân loại tổ chức tín dụng yếu kém với các ngân hàng Phương Nam (PNB), Việt Á (VAB).
Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra việc Ngân hàng Nhà nước phê duyệt một số cơ chế xử lý, tái cơ cấu tổ chức tín dụng yếu kém, hợp nhất, sáp nhập còn hạn chế, khuyết điểm. Như việc cho phép Sacombank trích lập dự phòng, phân bổ dự phòng rủi ro chưa chặt chẽ về pháp lý; phê duyệt cho SHB với khoản ủy thác đầu tư, góp vốn chưa đúng quy định; chấp thuận cho SHB chia cổ tức năm 2016 bằng cổ phiếu là chưa đúng quy định.
Đáng chú ý, việc thực hiện phương án tái cơ cấu, sáp nhập, cơ cấu lại tổ chức tín dụng sau sáp nhập được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt còn hạn chế, vi phạm.
Ví dụ, một số tổ chức tín dụng chưa thực hiện đầy đủ các kiến nghị thanh tra như việc VietBank và Sacombank vượt hạn mức tăng trưởng tín dụng; SHB chưa thoái toàn bộ lãi dự thu; chậm xử lý khắc phục vi phạm về sở hữu chéo (tại Sacombank), góp vốn, mua cổ phần (tại HD Bank); ABBank chưa thực hiện xong thoái vốn tại công ty con, công ty liên kết; kết quả cơ cấu lại Sacombank có nhiều bất cập...
Chưa đánh giá đúng thực trạng nợ xấu
Đối với việc thực hiện đề án 843, kết quả xử lý nợ xấu của một số ngân hàng như LPB, MSB, ABBank, VAB, SHB, HDBank, BacABank, Seabank, BaovietBank, VietBank chưa đánh giá đầy đủ, đúng thực trạng nợ xấu, chất lượng tín dụng và giải pháp.
Giai đoạn 2013-2017, Ngân hàng Nhà nước báo cáo tỉ lệ nợ xấu có xu hướng giảm, ở mức dưới 3% nhưng thực chất tỉ lệ nợ xấu nếu tính cả nợ xấu bán cho VAMC chưa xử lý vẫn trên 3%. Kiểm tra phát hiện một số ngân hàng chưa chuyển nhóm nợ xấu như: SHB, Sacombank, NAB.
Việc cấp tín dụng với một số khách hàng tại các ngân hàng thương mại cổ phần có thiếu sót, vi phạm; có trường hợp chậm trả gốc, lãi nhưng tổ chức tín dụng chưa chuyển nợ quá hạn, nợ xấu. Có tình trạng tập trung tín dụng cho một khách hàng, một dự án nhưng thẩm định điều kiện vay vốn, giải ngân có thiếu sót, vi phạm. Hoạt động, VAB tích tụ nhiều rủi ro…
Về xử lý nợ xấu tại VAMC, thông báo cho hay việc xử lý thông qua hình thức phát hành trái phiếu đặc biệt dù đạt một số kết quả nhất định nhưng vẫn tồn tại các hạn chế, thiếu sót. Cụ thể, có trường hợp mua nợ xấu dựa trên thông tin thiếu cơ sở pháp lý, chưa đảm bảo minh bạch.
Việc theo dõi thu hồi nợ xấu chưa sát, để cho ABBank thu nợ nhưng không nộp kịp thời vào tài khoản. Một số ngân hàng trích lập thiếu dự phòng như Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu, Xây dựng, Hàng hải, Đông Á… Việc mua nợ có tình trạng tài sản đảm bảo chưa đáp ứng điều kiện, chưa được định giá.
Kiến nghị xử lý trách nhiệm các bên liên quan
Với các kết luận trên, cơ quan thanh tra kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm. Tập trung vào hoàn thiện thể chế, chấn chỉnh quản lý, hoàn thiện đề án cơ cấu lại tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu trong giai đoạn tới.
VAMC rà soát vai trò trong tham gia xử lý nợ xấu, chấn chỉnh trong việc mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt để thực hiện đúng quy định, rà soát các vi phạm phát hiện qua thanh tra để chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, khuyết điểm.
Các tổ chức tín dụng khắc phục tồn tại, khuyết điểm, vi phạm, xem xét xử lý trách nhiệm đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền.
