Trong thư gửi các tổ chức, các nhà khoa học trong lĩnh vực sức khỏe chiều ngày 1/9, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nêu rõ, tình hình dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, xuất hiện nhiều ổ dịch với các biến chủng virus lây nhiễm nhanh và mạnh hơn. Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, với quan điểm đặt sức khỏe, tính mạng người dân lên trên hết, toàn ngành y tế đang ra sức cùng cả hệ thống chính trị và nhân dân phòng, chống dịch nhằm sớm kiểm soát dịch bệnh, không để bùng phát và lây lan rộng, tiếp tục thực hiện mục tiêu “vừa phòng, chống dịch bệnh hiệu quả, bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phát triển kinh tế-xã hội”.
Bộ trưởng cho biết, trong thời gian qua, Bộ Y tế đã nhận được nhiều đề xuất khoa học từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài ngành y tế, trong nước và quốc tế với mong muốn được hiến kế, chia sẻ, tham gia vào công tác phòng, chống dịch COVID-19. Một số đề xuất đã được các hội đồng khoa học, cơ quan chuyên môn xét duyệt đưa vào nghiên cứu; một số kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng vào hoạt động thực tiễn công tác phòng, chống dịch.
"Từ kết quả phân lập được rất sớm tác nhân gây bệnh là virus SARS-CoV-2 của các nhà khoa học, đến nay, chúng ta đã làm chủ công nghệ và chủ động hoàn toàn sinh phẩm xét nghiệm cũng như nhiều sản phẩm, giải pháp chẩn đoán, điều trị. Bộ Y tế đánh giá cao và trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các tổ chức, cá nhân về đóng góp rất ý nghĩa này", Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết.
Đợt dịch bùng phát ở nước ta từ cuối tháng 4/2021 đến nay đã xuất hiện ở nhiều địa phương, đặc biệt là các khu vực đông dân cư, khu công nghiệp lớn. Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh: "Trong cuộc chiến không tiếng súng này, chúng ta không thể đứng yên khi đồng đội là các y, bác sĩ, cán bộ, nhân viên y tế đang phải gác lại mọi riêng tư, chấp nhận những hy sinh cá nhân, dấn thân vào các điểm nóng dịch bệnh để thực hiện công tác phòng, chống dịch và điều trị bệnh nhân. Chúng ta cũng không thể cầm lòng khi hình ảnh đồng đội, những “chiến sĩ áo trắng” trong điều kiện khắc nghiệt của thời tiết, dù đã kiệt sức nhưng quyết bám trụ, chiến đấu với dịch bệnh, tất cả vì sức khoẻ của người dân, của cộng đồng. Hơn lúc nào hết, sự chung tay hơn nữa của đội ngũ các nhà khoa học là rất cần thiết để cùng phát huy sáng tạo, cùng hành động để có thêm các sản phẩm, giải pháp hữu hiệu hơn nữa phục vụ công tác phòng, chống dịch và bảo vệ sức khỏe, bảo đảm an toàn cho đội ngũ nhân lực tham gia chống dịch".
Quán triệt phương châm “5K + vaccine và tăng cường ứng dụng công nghệ” là giải pháp hữu hiệu, đồng thời là định hướng cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong phòng, chống dịch COVID-19, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long kêu gọi "mỗi cá nhân, tập thể, nhà khoa học trong hệ thống nghiên cứu khoa học lĩnh vực sức khỏe trong và ngoài nước, với kinh nghiệm, tâm huyết và trách nhiệm, tiếp tục chung sức, đồng lòng đề xuất những giải pháp và hành động thiết thực, khả thi và hiệu quả với chi phí hợp lý, quyết tâm cùng cả nước chiến thắng đại dịch COVID-19, bảo đảm sức khỏe, tính mạng của người dân và sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường để ổn định, phát triển kinh tế-xã hội".
"Truyền thống vẻ vang từ các thế hệ thầy thuốc-nhà khoa học cha anh đi trước sẽ là nguồn động lực tiếp thêm sức mạnh giúp chúng ta mạnh mẽ hơn nữa, quyết liệt hơn nữa để chiến đấu và sớm chiến thắng đại dịch. Bộ Y tế luôn sẵn sàng đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ hết sức cùng các nhà khoa học", Bộ trưởng Bộ Y tế khẳng định.
Trước đó, theo đánh giá của các chuyên gia, trong gần hai năm qua, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng đến toàn thế giới, biến thế giới trở nên đau thương mất mát về người, kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề. Tại Việt Nam, đại dịch COVID-19 vẫn đang hoành hành, gây ảnh hưởng lớn về sức khỏe, tính mạng người dân và tổn thất nặng nề về mọi mặt của đời sống kinh tế-xã hội.
Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và sự chỉ đạo, hành động quyết liệt của Nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cả nước đã phát huy tinh thần đại đoàn kết, đồng sức, đồng lòng, cùng nhau quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi dịch bệnh và những tác động bất lợi do dịch bệnh COVID-19 gây ra. Trước bối cảnh tình hình dịch bệnh COVID-19 đang diễn biến ngày càng phức tạp, các nhà khoa học trong nước có nhiều sáng kiến, giải pháp về kỹ thuật, công nghệ, quản lý và an sinh xã hội để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi dịch bệnh như:
Ngay từ khi xuất hiện dịch bệnh COVID-19, các cơ quan Đảng và Nhà nước đã vào cuộc kịp thời và có các chỉ đạo quyết liệt để ngăn chặn dịch bệnh. Thời gian qua, Việt Nam đã trở thành biểu mẫu, hình ảnh tốt trong đánh giá, nhìn nhận của bạn bè quốc tế, là một trong số ít các quốc gia vừa chống dịch vừa phát triển kinh tế thành công. Điều này đã thể hiện quyết tâm rất cao của Đảng, Nhà nước cùng toàn thể nhân dân trong việc kiềm chế, đẩy lùi dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân và đưa đất nước trở lại bình thường để phát triển theo mục tiêu Đại hội XIII của Đảng đã đề ra
Việt Nam đã thành công trong nghiên cứu cơ bản về virus nCoV. Ngay sau khi phát hiện ca bệnh COVID-19 đầu tiên vào Việt Nam, chúng ta đã chứng minh khả năng lây truyền dễ dàng từ người sang người của virus nCoV. Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương đã nuôi cấy và phân lập thành công nCoV trong phòng thí nghiệm, đưa Việt Nam là quốc gia thứ tư trên thế giới nuôi cấy và phân lập thành công loại vi rút này.
Qua đó, giúp các cơ quan chức năng có câu trả lời chính xác về nguồn gốc, cơ chế gây bệnh, tính sinh miễn dịch của virus này với tế bào chủ, là cơ sở lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp và là tiền đề cho việc nghiên cứu và phát triển vắc xin phòng, chống nCoV trong bối cảnh mối liên kết nghiên cứu khoa học bị đứt gãy do đại dịch.
Việt Nam là một trong 5 nước đầu tiên nghiên cứu thành công và phát triển bộ kít chẩn đoán SARS-CoV-2, bao gồm kít kháng nguyên và kít kháng thể. Bộ kit xét nghiệm nhanh đã chứng minh Việt Nam là một trong những quốc gia có bộ xét nghiệm đầu tiên không chỉ sử dụng trong nước mà còn cung cấp cho thế giới (trên 20 nước).
Chỉ trong thời gian ngắn, các nhà khoa học trong các doanh nghiệp của Việt Nam đã phát triển và đánh giá trên lâm sàng thành công 03 loại máy thở phục vụ điều trị bệnh nhân COVID-19 (máy thở Eliciae MV20 của Công ty Metran; máy thở VFS-410 và máy thở VFS-510 của Tập đoàn VinGroup); nghiên cứu, phát triển máy thở oxy cao áp HFNC dùng cho bệnh nhân bắt đầu trở nặng thay vì dùng máy thở hiện đại; nghiên cứu hệ thống cung cấp khí nén trung tâm và tạo oxy từ khí trời cho bệnh viện dã chiến.
Về nghiên cứu phát triển vắc xin COVID-19, đến nay, cả nước có 02 nhà sản xuất đang nghiên cứu vaccine phòng COVID-19, trong đó, Công tư Cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen đang đề nghị cấp phép vaccine Nanocovax; Viện Vắc xin và sinh phẩm Nha Trang đang thử nghiệm vaccine COVIVAC. Các kết quả nghiên cứu ban đầu cho thấy các vắc xin do các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu rất khả quan và có khả năng chống lại cả các biến chủng mới của COVID-19.
Nhiều cơ quan, đơn vị nghiên cứu, chế tạo thuốc và các sản phẩm hỗ trợ phòng chống COVID-19. Điển hình như Viện Công nghệ sinh học nghiên cứu chế phẩm thảo dược ức chế virus SARS-CoV-2 và hỗ trợ điều trị bệnh nhân Covid-19; Viện Hóa học vừa thông báo đã nghiên cứu thành công phương pháp mới trong việc tổng hợp thuốc Favipiravir điều trị SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm; Điều trị COVID-19 bằng công nghệ Laser.
Các thiết bị công nghệ hỗ trợ phòng chống COVID-19: Nhóm phát triển Trung tâm Ươm tạo công nghệ và doanh nghiệp khoa học - công nghệ, Viện Ứng dụng công nghệ (Bộ KH&CN) nghiên cứu thành công áo hạ nhiệt ACG, được coi là một giải pháp giúp các y, bác sĩ tuyến đầu chống dịch COVID-19 thoát khỏi tình trạng bị sốc nhiệt và lả nhiệt khi phải mặc bộ đồ bảo hộ (PPE) làm việc trong thời tiết nóng bức khắc nghiệt; Học viện Kỹ thuật Quân sự đã nghiên cứu, chế tạo hệ thống robot hỗ trợ y tế có các tính năng hiện đại có thể hoạt động theo nhóm trong khu vực cách ly để thay thế, hỗ trợ nhân viên y tế các công việc phục vụ, chăm sóc bệnh nhân, người nghi nhiễm và rất nhiều các sản phẩm KH&CN khác. Hiện nay, các sản phẩm do các nhà KH&CN Việt Nam sáng chế đã và đang góp phần tích cực vào việc ngăn chặn và tiến tới đẩy lùi đại dịch COVID-19.
