Theo các chuyên gia, những năm gần đây, với sự phát triển mạng xã hội ở Việt Nam, tin giả ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp. Khi những tin đồn về tình hình kinh doanh của doanh nghiệp, người đứng đầu doanh nghiệp, hay những thông tin sai lệch xuất hiện lan tràn trên không gian mạng, lập tức doanh nghiệp lĩnh hậu quả. Từ tình trạng này có thể thấy, tin có thể là giả nhưng hậu quả luôn rất thật.
Nghìn tỷ đồng “bốc hơi”
Giữa tháng 10 vừa qua, trên các trang mạng xã hội có lan truyền hình ảnh có ghi nội dung "Đơn kiến nghị và phản ánh khẩn cấp về rủi ro nghiêm trọng dẫn đến mất an toàn hoạt động và nguy cơ sụp đổ hệ thống Eximbank". Ngay sau đó, Eximbank (mã chứng khoán: EIB) đã phát ra thông cáo khẳng định tài liệu lan truyền trên mạng xã hội nêu trên không phải là văn bản của ngân hàng này và không xuất phát từ ngân hàng.
Tuy vậy, tin đồn đó đã ảnh hưởng trực tiếp tới tâm lý nhà đầu tư, đặc biệt là nhóm nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu EIB. Kết thúc phiên 14/10, gần 42,7 triệu cổ phiếu EIB được giao dịch khớp lệnh, giá trị tương ứng với gần 780 tỷ đồng, khối ngoại bán ròng với hơn 5,3 triệu đơn vị, tương đương giá trị 97 tỷ đồng.
Đồng thời, EIB cũng trở thành cổ phiếu có giao dịch thỏa thuận mạnh nhất phiên với giá trị 1.050 tỷ đồng, chiếm gần 36% tổng giá trị giao dịch thỏa thuận trên HoSE. Đáng chú ý, đây là mức thanh khoản cao nhất trong gần 2 năm của EIB, kể từ phiên 17/11/2022.
 |
| Một số doanh nghiệp đã bị cuốn bay cả nghìn tỷ vốn hóa chỉ sau một tin đồn trên mạng xã hội. |
Gelex (GEX) – cổ đông sở hữu 10% vốn điều lệ của Eximbank cũng “lao đao” vì tin đồn. Liên tiếp từ khi Eximbank công bố thông tin về cổ đông sở hữu trên 1% theo Luật các tổ chức tín dụng, các tin đồn về Gelex và lãnh đạo Gelex liên tiếp được phát tán trên mạng xã hội hay các hội nhóm đầu tư chứng khoán, gây hoang mang.
Ngày 14/11, thị giá cổ phiếu GEX giảm 800 đồng, tương đương giảm 4,21%, với khối lượng giao dịch hơn 12 triệu cổ phiếu. Đây cũng là phiên giảm điểm mạnh nhất kể từ khi Gelex sở hữu 10% vốn điều lệ tại Eximbank và cũng là ngày ghi nhận hàng loạt tin đồn không kiểm chứng về Gelex và lãnh đạo doanh nghiệp này.
Tính từ ngày 9/8, thời điểm Gelex mua thêm hơn 89 triệu cổ phiếu EIB, thị giá GEX từ mức 21.450 đồng/cp giảm xuống còn 18.200 đồng/cp, tương đương giảm 17,8% (phiên 14/11). Ước tính vốn hoá của doanh nghiệp này đã giảm hơn 2,6 nghìn tỷ đồng.
Trước đó, phiên 8/8/2024, cổ phiếu TCH của CTCP Đầu tư Dịch vụ Tài chính Hoàng Huy đã từng bị bán tháo về mức giá 16.600 đồng/cp. Vốn hóa của công ty “bốc hơi" khoảng 1.000 tỷ đồng. Điều này được cho là có liên quan đến "tin đồn" tại các hội nhóm về việc doanh nghiệp bị Uỷ ban Chứng khoán điều tra giao dịch trong giai đoạn 2021-2022.
Cũng bị ảnh hưởng, thị giá cổ phiếu HHS của CTCP Đầu tư Dịch vụ Hoàng Huy giảm 6,92% xuống mức 8.610 đồng/cp, với dư bán giá sàn khoảng 2 triệu đơn vị.
Còn nhớ hơn 2 năm trước, Vingroup cũng từng là “nạn nhân” của tin đồn. Với quy mô và sức ảnh hưởng của doanh nghiệp này, ngày 11/7/2022, thị trường chứng khoán (TTCK) rúng động trước tin đồn liên quan Chủ tịch Tập đoàn Phạm Nhật Vượng. Trên khắp các diễn đàn chứng khoán, tin đồn thất thiệt về doanh nhân này xuất hiện với tần suất dày đặc, tràn lan.
3 mã cổ phiếu VHM, VIC và VRE của "họ Vin" lập tức lao dốc ngay từ khi mở cửa phiên; thị giá của các cổ phiếu này mất 3 - 5% so với phiên trước đó, có mã có thời điểm nằm sát giá sàn. Chỉ tính riêng thời điểm đó, vốn hóa thị trường của 3 cổ phiếu này mất hàng chục nghìn tỷ đồng.
Mức xử phạt chưa đủ sức răn đe?
Nhìn rộng ra trên thế giới, không chỉ ở Việt Nam mà TTCK ở đâu cũng rất nhạy cảm, chịu ảnh hưởng lớn của các thông tin, tin đồn, tác động tới lòng tin, tâm lý của các nhà đầu tư.
Phản ứng của TTCK với thông tin, tin đồn rất mạnh, đánh vào tâm lý nhà đầu tư, thậm chí tạo hoảng loạn thị trường, ngay cả tại các quốc gia phát triển có TTCK lâu đời như Mỹ, Anh...
Điển hình như vụ việc chỉ số Dow Jones Mỹ từng bị sụt giảm sốc, làm 'bốc hơi' ngay lập tức nhiều tỷ USD chỉ vì một tin đồn về vụ nổ xảy ra tại Nhà Trắng xuất hiện khoảng 10 giây.
Nhìn chung, khi vướng tin đồn, nhiều doanh nghiệp đã lên tiếng trấn an nhà đầu tư, nhưng sự phục hồi ì ạch của nhiều mã chứng khoán cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vào thương hiệu doanh nghiệp đã bị tổn thương nghiêm trọng.
Theo Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, hậu quả của tin giả, tin sai sự thật là khôn lường, gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng, trở thành mối đe dọa lớn đối với tình hình kinh tế-xã hội, thậm chí đe dọa trực tiếp đến chủ quyền quốc gia và an ninh toàn cầu.
Đại diện Chứng khoán VNDIRECT cho biết, trong bối cảnh thị trường chung hiện nay, có rất nhiều đối tượng lợi dụng để tung các tin đồn thất thiệt, bịa đặt, xuyên tạc liên quan đến nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam, trong đó có chính VNDIRECT.
"Chúng tôi không loại trừ việc những đối tượng này có thể có những động cơ phá hoại, trục lợi nhằm khiến cho nhà đầu tư hoang mang, bán tháo cổ phiếu và gây đổ vỡ niềm tin trong khi TTCK đang rất cần tất cả chúng ta chung tay bảo vệ. Sự đổ vỡ niềm tin lúc này không chỉ ảnh hưởng tới một cá nhân/tổ chức, mà còn là an ninh kinh tế", đại diện VNDIRECT nhận định.
Liên quan trách nhiệm pháp lý đối với đối tượng đưa tin giả, tin sai sự thật, nhiều ý kiến cho rằng quy định tại Khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 37 Điều 1 Nghị định 14/2022/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm cá nhân (đối với tổ chức); còn đối với cá nhân có hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt từ 5 triệu đến 10 triệu đồng được cho là chưa đủ sức răn đe.
Lấy ví dụ về tin đồn thất thiệt liên quan đến Vingroup nêu trên, thời điểm vướng tin đồn về lãnh đạo, chỉ trong một phiên giao dịch, theo thống kê của Forbes, tài sản của ông Phạm Nhật Vượng đã giảm mất gần 300 triệu USD, còn cá nhân tung tin đồn chỉ bị phạt 7,5 triệu đồng.
Đại tướng Lương Tam Quang cho biết, có những thông tin gây thiệt hại vốn hóa nhiều nghìn tỷ đồng trên TTCK. Mức xử phạt hiện chưa đủ sức răn đe, khung từ 5 - 10 triệu, thời gian qua, các cơ quan chức năng xử lý vào khung 7,5 triệu đồng, thiếu những quy định mang tính định lượng cụ thể để xử lý vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi đưa tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng.
"Bộ Công an kiến nghị không cần xem xét đến hậu quả xảy ra với những hành vi này để chúng ta xử phạt đủ sức răn đe", Đại tướng Lương Tam Quang nói tại phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng.
