Ô nhiễm không khí - Chúng ta có vô can?

Kẹt giải pháp

Những ngưỡng kỷ lục ô nhiễm không khí Hà Nội năm 2020, tiếp tục được thiết lập những ngày qua với gam màu “xám - tím” trong nỗi lo lắng, ngao ngán và bất lực của người dân.

Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội (Sở TN&MT TP. Hà Nội) cho biết, vào thời điểm giữa và cuối tuần qua, Thủ đô xuất hiện sương mù dày đặc, trời ít gió, nhiệt độ ngày đêm chênh lệch cao khiến cho chất lượng không khí xấu đi nghiêm trọng do khói bụi, các chất gây ô nhiễm sinh ra từ hoạt động giao thông, xây dựng, đốt rác... không được thoát đi và khuếch tán.

Chỉ số AQI tại các trạm đều khá tương đồng và ở ngưỡng rất cao ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân. Số liệu đo đạc vào thời điểm 13 giờ trưa 23/2, có 5 điểm quan trắc môi trường của Hà Nội chuyển sang màu đỏ như Tây Mỗ ở mức 188, khu vực Mỹ Đình ở mức 193, Kim Liên ở mức 181, Hoàn Kiếm ở mức 188 và Tân Mai ở mức 174. Đây là mức là những người bình thường bắt đầu có các ảnh hưởng tới sức khỏe. Nhóm người nhạy cảm có thể gặp những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội. (Ảnh: Hoàng Minh)

Các cơ quan chức năng tiếp tục khuyến cáo người dân hạn chế ra đường. Còn nếu ra đường nên đeo khẩu trang để tránh hít phải bụi mịn, gây hại cho sức khỏe. Cảnh báo kịp thời đã thể hiện trách nhiệm tích cực của chính quyền do dân và vì dân. Thế nhưng, tìm giải pháp nào để cải thiện chất lượng không khí đó mới là điều quan trọng nhất?!

Còn nhớ vào thời điểm 10/2019, cơ quan chức năng của Hà Nội từng mổ xẻ và đưa ra tới hơn 12 nguyên nhân dẫn tới ô nhiễm không khí gồm: khí xả thải từ ô tô, xe máy; đun bếp than tổ ong, đốt củi; xây dựng, phá dỡ các công trình; vận chuyển vật liệu; mùi hôi thối từ hệ thống thoát nước chưa được xử lý; mùi từ các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm. Các nguyên nhân khác là đốt rơm rạ, rác; thu gom rác thải chưa tốt; ô nhiễm ao hồ lâu năm; bùn thải chưa được xử lý; khói bụi từ các cơ sở sản xuất trên địa bàn thành phố và một số tỉnh lân cận; tác động của khí hậu và thời tiết chuyển mùa.

Khi một ngưỡng kỷ lục xuất hiện, chúng ta thừa biết nguyên nhân - không chỉ là các hiện tượng thiên nhiên kiểu “ông trời” và vẫn loay hoay với tâm lý “cha chung không ai khóc”. Điệp khúc cầu mưa tiếp tục được chờ đợi như một sự cứu cánh nhất thời.

Dừng quy đổ trách nhiệm

Ô nhiễm không khí của Thủ đô Hà Nội khiến nhiều người tự đặt câu hỏi: Không khí tôi đang hít thở là không khí của tôi hay là không khí của chung?

Ngày qua ngày, ra đường chúng ta phải luôn bịt khẩu trang. Vì nắng, khói bụi, vì tầng ozone đang mỏng đi từng ngày. Những khi đi dạo, phải thường xuyên nín thở và cố gắng chạy thật nhanh qua những miệng cống...

Cách chúng ta ứng phó là đổ lỗi cho những kẻ tham lam, vì cái lợi trước mắt mà hủy hoại tài nguyên của chung; phẫn nộ những nhà máy, ngày ngày vẫn “vô tư” thải ra nguồn khí độc làm đen ngòm cả bầu trời; tặc lưỡi trước hình ảnh cá chết đầy sông khi đọc báo, chúng ta phản ứng. Nhưng, lại quá ít hành động để đánh động đến ý thức rằng: “Trái đất này là của chúng mình”.

Nếu thiếu văn hóa an toàn, bất cứ hệ sản xuất nào, dù công nghệ tiên tiến đến đâu, cũng có thể là một “quả bom nổ chậm”. Khi ấy, dù là người giàu hay nghèo đều phải nheo mắt, gục mặt, bịt mũi chịu đựng ngày qua ngày. Cái giá cho phát triển đắt đến mức số lượng người chết vì các căn bệnh do ô nhiễm không khí sẽ được tính theo phút theo giây liệu có đáng để trả hay không?

Việc hít thở không khí trong lành ngoài trời lẽ ra phải là một việc bình thường như ăn cơm, uống nước, chứ không nên ngày ngày phải chuẩn bị khẩu trang phòng độc hay máy lọc không khí, có nên ra đường không... Mọi người có lẽ đang ý thức hơn về vấn đề ô nhiễm môi trường không khí, nhưng thật tâm chúng ta đã sẵn sàng thay đổi lối sống chưa?

Chỉ riêng chuyện bỏ rác đúng nơi quy định là việc làm tưởng dễ lại hóa khó khăn với vô số người. Mọi nỗ lực bảo vệ môi trường liên quan đến rác thải của chúng ta đều vấp phải thói quen cố hữu sống sao cho tiện, cho nhanh, cho đơn giản, tiết kiệm, cho người khác gánh chứ không phải trách nhiệm mình… khiến rác thải cũng đâu vào đấy, vẫn ngổn ngang, bừa bãi.

Đã đến lúc dừng quy đổ trách nhiệm. Vì đây là vấn đề không của riêng ai, khi mà hậu quả của nó ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân mỗi người. Tất cả những hậu quả mà việc ô nhiễm gây ra, chúng ta đã và vẫn đang vô tình cam chịu nó như một điều tất yếu.

“Tôi không quan tâm” - Câu nói mà mỗi cá nhân trong cộng đồng cần gạch bỏ ngay hôm nay. Thay vào đó, mỗi người phải cùng lên tiếng và cùng chung tay hành động, vì môi trường sống.