Mỹ cho phép sử dụng kháng thể đơn dòng trong điều trị COVID-19
Đối mặt với quá tải bệnh viện và biến thể Delta lây lan, chính quyền Tổng thống Joe Biden kêu gọi các cơ sở y tế tiếp tục dùng phương pháp kháng thể đơn dòng ngăn ngừa bệnh chuyển nặng.
Tiến sĩ Marcella Nunez-Smith, cố vấn của Nhà Trắng, cho biết các "đội tăng cường" được triển khai tới những bang bị ảnh hưởng nặng nề đang nỗ lực đẩy mạnh sử dụng thuốc kháng thể.
Thuốc đã được cung cấp cho hơn 600.000 người Mỹ trong thời kỳ đại dịch nhằm ngăn chặn các ca nhập viện và tử vong. Cựu tổng thống Donald Trump cũng sử dụng phương pháp này khi được chẩn đoán mắc COVID-19 vào năm ngoái, trước khi nó được phê duyệt khẩn cấp.
 |
Ở những khu vực chương trình tiêm chủng chậm chạp và số ca nhiễm tăng vọt, phương pháp điều trị trở thành một phần quan trọng nhằm giảm thiểu tác động của các đợt bùng phát tồi tệ nhất. Số liều kháng thể phân phối tăng gấp 5 lần từ tháng 6 đến tháng 7. Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, khoảng 75% đơn đặt hàng đến từ những vùng tỷ lệ tiêm chủng thấp.
Tiến sĩ Nunez-Smith cho biết, chính phủ "sẵn sàng hỗ trợ các bang, vùng lãnh thổ và khu vực pháp lý trên toàn quốc để nhiều người được sử dụng phương pháp này hơn". Dù vậy, bà nhận định tiêm chủng vẫn là lựa chọn tốt nhất để ngăn ngừa COVID-19.
Hiệu quả khi dùng kháng thể đơn dòng điều trị COVID-19
Theo các chuyên gia y tế, hệ miễn dịch của chúng ta có khả năng tạo ra các kháng thể nhằm chống lại các phân tử lạ từ mầm bệnh như virus và vi khuẩn. Thuật ngữ khoa học gọi các phân tử lạ này là kháng nguyên.
Phần lớn những người hồi phục sau COVID-19 tạo ra kháng thể nhận diện và bất hoạt hóa kháng nguyên virus SARS-CoV-2 nhằm ngăn cản sự xâm nhập của virus. Những kháng thể này có thể tồn tại ít nhất 5-8 tháng sau khi khỏi bệnh.
Dựa vào đó, các nhà khoa học đã tạo ra các bản sao giống hệt với các kháng thể tự nhiên này trong môi trường thí nghiệm để truyền vào máu người bệnh. Những bản sao này được gọi là kháng thể đơn dòng đặc hiệu nhắm vào virus SARS-CoV-2 để ngăn chặn sự xâm nhập của nó.
Hiện nay, có 2 liệu pháp điều trị COVID-19 bằng kháng thể đơn dòng được Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép sử dụng khẩn cấp. Một là liệu pháp kết hợp 2 loại kháng thể đơn dòng casirivimab và imdevimab và hai là kháng thể đơn dòng sotrovimab.
Tháng 11 năm ngoái, công ty dược phẩm Regeneron (Mỹ) công bố phát triển thành công thuốc điều trị COVID-19 có tên REGEN-COV. Thuốc này chứa 2 kháng thể đơn dòng casirivimab và imdevimab. Kết quả thử nghiệm lâm sàng pha 3 với 4.567 người tham gia công bố cuối tháng 3 cho thấy thuốc REGEN-COV làm giảm 70% nguy cơ nhập viện và tử vong do COVID-19 ở những người có các triệu chứng từ nhẹ đến trung bình.
Theo đó, FDA Hoa Kỳ đã cấp phép dùng khẩn cấp cho thuốc REGEN-COV để điều trị bệnh COVID-19 ở những người có triệu chứng nhẹ đến trung bình (từ 12 tuổi, cân nặng tối thiểu > 40kg) và những người có nguy cơ cao tiến triển bệnh nặng hoặc tử vong. Chống chỉ định thuốc này cho những bệnh nhân COVID-19 nhập viện nặng và cần cung cấp oxy.
Ngoài ra, thuốc REGEN-COV cũng được cấp phép để điều trị dự phòng sau phơi nhiễm với virus SARS-CoV-2 ở những người có nguy cơ cao tiến triển bệnh nặng hoặc tử vong. Những trường hợp này gồm những người chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc những người bị suy giảm miễn dịch (kể cả những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch). Tuy nhiên, các chuyên gia y tế khẳng định thuốc REGEN-COV không thể thay thế cho việc tiêm vắc xin COVID-19 và không được phép sử dụng dự phòng trước phơi nhiễm để ngăn ngừa COVID-19.
Một kháng thể đơn dòng khác được FDA cấp phép sử dụng khẩn cấp vào cuối tháng 5 vừa qua là sotrovimab. Dữ liệu thử nghiệm lâm sàng trên 583 bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng nhẹ và trung bình cho thấy tỉ lệ nhập viện hoặc tử vong của nhóm người điều trị với sotrovimab là 1% (3 trên 291 người) so với 7% (21 trên 292 người) ở nhóm điều trị với giả dược. Qua đó họ kết luận sotrovimab có hiệu quả ngăn ngừa nhập viện hoặc tử vong đến 85%. Các khuyến cáo với thuốc sotrovimab cũng tương tự thuốc REGEN-COV.
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí khoa học uy tín NATURE do các nhà khoa học Viện Pasteur, Pháp thực hiện cho thấy tính hiệu quả của các kháng thể đơn dòng chống lại biến thể Delta.
Kết quả đáng mừng là thuốc kháng thể đơn dòng REGEN-COV vẫn còn hiệu quả trung hòa kháng nguyên đối với biến thể Delta (ghi nhận đầu tiên tại Ấn Độ), Alpha (Anh) và Beta (Nam Phi).
Tương tự, các kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cũng cho thấy thuốc sotrovimab vẫn duy trì tác dụng chống lại các biến thể SARS-CoV đang tồn tại hiện nay. Tuy nhiên, giới nghiên cứu cũng cảnh báo về các tác dụng phụ có thể xảy ra đối với thuốc REGEN-COV và sotrovimab. Trước hết là các phản ứng dị ứng có thể xảy ra trong và sau khi truyền thuốc.
Do đó, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ khi có các triệu chứng như sốt; khó thở; mức oxy thấp trong máu; ớn lạnh; mệt mỏi; thay đổi nhịp tim; khó chịu hoặc đau ngực; buồn nôn; đau đầu; khó thở; huyết áp thay đổi; thở khò khè; sưng môi, mặt hoặc cổ họng; nổi phát ban; ngứa; đau cơ; chóng mặt; cảm thấy choáng; và đổ mồ hôi. Ngoài ra, các tác dụng phụ của việc tiêm qua tĩnh mạch có thể bao gồm chảy máu, bầm tím da, đau nhức, sưng tấy, và có thể bị nhiễm trùng tại vị trí tiêm truyền.
Trên thực tế, đây chưa phải là tất cả các tác dụng phụ có thể có của các thuốc kháng thể đơn dòng này. Các tác dụng phụ nghiêm trọng và không mong muốn cũng có thể xảy ra. Vì các thử nghiệm lâm sàng trên quần thể lớn đối với 2 sản phẩm này vẫn đang được thực hiện nên có thể tất cả các rủi ro khác chưa được biết đến tại thời điểm này.
Các thuốc kháng thể đơn dòng là một sự lựa chọn bổ sung trong điều trị dự phòng COVID-19 có triệu chứng nhẹ đến trung bình, giúp ngăn ngừa diễn tiến bệnh nặng hoặc tử vong. Trong khi chờ đợi các bằng chứng rõ ràng hơn, việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ và khuyến cáo của Bộ Y tế Việt Nam.
