Tồn tại nhiều năm với những bất cập rất dễ nhìn thấy
Đấu giá tài sản là hoạt động nhạy cảm, phức tạp, rất dễ nảy sinh tiêu cực. Nguyên nhân không hẳn chỉ do Luật Đấu giá tài sản chưa điều chỉnh hết các quy định mà do đấu giá viên “lách luật”, thậm chí “thả lỏng” cho người tham gia đấu giá có cơ hội trục lợi.
Ở Nghệ An, hình thức đấu giá trực tiếp đã tồn tại nhiều năm với những bất cập rất dễ nhìn thấy, đó là: Cứ mỗi phiên đấu giá tài sản là xuất hiện một lực lượng đông đảo “cò đấu giá” tham gia. Lực lượng này, chủ yếu là các đối tượng xã hội, nhiều trường hợp từng có tiền án, tiền sự, xăm trổ đầy mình, với mục đích “làm giá” với người có nhu cầu mua tài sản tại phiên đấu giá. Nhiều phiên, lực lượng chức năng gần như “bó tay” trước hành vi thao túng, chia tiền của lực lượng xã hội này.
Tại phiên đấu giá tài sản là mấy chiếc ô tô tang vật trong những vụ án hình sự được đem bán đấu giá tại phiên đấu giá do Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản tỉnh Nghệ An (thuộc Sở Tư pháp Nghệ An) tổ chức, lực lượng xã hội can thiệp rất hồn nhiên hoạt động đấu giá bằng cách “ép” người mua phải chi thêm 1 khoản tiền ngoài số tiền trúng đấu giá cho chúng.
Ai không chịu chi, ắt sẽ nhận “hậu quả đắng”. Khi thỏa thuận xong, chúng chia tiền ngay trước mặt mọi người, kể cả có mặt của đấu giá viên. Lực lượng công an khó xử lý vì cho rằng “đây là quan hệ dân sự”
Tại phiên đấu giá đất diễn ra tại xã Quỳnh Hưng (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) cách đây vài năm, Công an huyện này bắt giữ một số đối tượng đang chia tiền ngay tại phiên đấu giá. Khi bị bắt, ai cũng nghĩ rằng, các đối tượng xã hội can thiệp vào hoạt động đấu giá sẽ bị trừng trị.
Thế nhưng, sau khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can, vụ án lại bị đình chỉ điều tra vì không đủ yếu tố cấu thành tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình sự. Công an huyện Quỳnh Lưu đã chuyển vụ việc cho Sở Tư pháp Nghệ An xử lý hành chính.
Tại huyện Nghĩa Đàn, cuối năm 2019 cũng xảy ra vụ án liên quan đến hoạt động đấu giá. Đối tượng đầu tiên bị khởi tố cũng từng hoạt động ở nhiều phiên đấu giá tài sản, đấu giá quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, cho đến nay, vụ án vẫn chưa được đưa ra xét xử vì cơ quan tố tụng đang vẫn tiếp tục... nghiên cứu.
 |
Lỗ hổng phát sinh từ hình thức đấu giá gián tiếp
Xuất phát từ tình trạng “cò đấu giá” thao túng các phiên đấu giá tài sản, năm 2019, UBND tỉnh Nghệ An đã cho áp dụng hình thức đấu giá bỏ phiếu kín (đấu giá gián tiếp) thay bằng đấu giá trực tiếp (trả giá lên) như trước đây. Một số huyện được thí điểm là: TP Vinh, huyện Nam Đàn, Đô Lương, Hưng Nguyên, Yên Thành, Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc.
Qua theo dõi các phiên đấu giá gián tiếp này cho thấy, tình trạng “cò đấu giá” đã giảm hẳn. Lực lượng Công an bảo vệ các phiên đấu giá cũng “nhàn hơn”, nhiều phiên chỉ cần công an xã có mặt là tình hình an ninh trật tự được ổn định. Tổng số tiền trúng đấu giá ở một số phiên cao gần gấp đôi giá khởi điểm. Lợi ích của Nhà nước và người dân được bảo vệ và nâng lên tại các phiên đấu giá. Người có nhu cầu mua tài sản được thể hiện đầy đủ thông qua mức giá mình lực chọn.
Tuy nhiên, tại một số phiên đấu giá, lại xuất hiện tình trạng “đầu cơ” bởi một số người chuyên hành nghề kinh doanh bất động sản. Những người này thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của mình với tư cách “người tham gia đấu giá” và họ trả giá cao hơn nhiều người khác nhờ kinh nghiệm thị trường bất động sản. Sau khi trúng đấu giá, họ bán lại cho người có nhu cầu sử dụng với giá cao hơn. Xét về ưu điểm, ngân sách Nhà nước được lợi đối với “sự can thiệp” của nhóm người này.
Thế nhưng, một lỗ hổng phát sinh từ hình thức đấu giá gián tiếp, đang gây thiệt hại cho Nhà nước và làm xấu hình ảnh của hoạt động đấu giá vẫn là sự móc nối ngầm giữa đấu giá viên với các đối tượng xã hội nhằm mục đích trục lợi.
Qua phản ánh của bạn đọc và sự trải nghiệm của người viết bài này cho thấy, nếu không có sự chấp thuận của đấu giá viên, của người có chức vụ trong hoạt động đấu giá, thì khó có kẻ hở để nảy sinh tiêu cực. Việc thay đổi hình thức đấu giá từ trực tiếp sang bỏ phiếu kín chỉ ngăn chặn được một phần, vẫn có “lỗ hổng” để đấu giá viên móc nối được với nhóm lợi ích bên ngoài.
Cụ thể là, theo quy định, người tham gia đấu giá tài sản nào, phải đặt cọc một khoản tiền tương đương tỷ lệ % giá trị khởi điểm của tài sản đó. Dù nộp tiền cọc trực tiếp hay gián tiếp qua ngân hàng thì đại diện chủ tài sản và tổ chức đấu giá đều biết được thông tin của người tham gia đấu giá.
Và, nếu những thông tin về người tham gia đấu giá không lọt ra ngoài thì “cò đấu giá” cũng bó tay. Về phía ngân hàng, nơi người tham đấu giá làm thủ tục chuyển tiền đặt cọc cũng là địa chỉ dễ lọt thông tin. Tuy nhiên, ngân hàng có quy định rất nghiêm ngặt về bảo vệ thông tin cho khách hàng.
Qua theo dõi hoạt động đấu giá tài sản tại nhiều phiên ở Nghệ An cho thấy, điều cốt lõi để giữ nghiêm pháp luật trong hoạt động này là phẩm chất, năng lực và bản lĩnh của đấu giá viên. Khi đấu giá viên thông đồng với người tham gia đấu giá thì “lỗ hổng” sẽ mở ra và tiêu cực mới cơ dịp lộng hành.
Với 22 tổ chức đấu giá được cấp phép hoạt động tại Nghệ An, để được chủ tài sản chọn, đại diện tổ chức đấu giá “phải đi đêm” đến người có thẩm quyền. Tất cả các chi phí cho hoạt động đấu giá đều đè lên vai người đứng đầu tổ chức đấu giá. Do “thu không đủ bù chi”, nhiều đấu giá viên phải làm liều, đã “nhắm mắt - đưa chân” cấu kết với “cò đấu giá” để có khoản thu “ngoài luồng” bù chi phí. Nhiều đấu giá viên là đại diện của tổ chức đấu giá bộc bạch: “Muốn làm nghiêm chỉnh cũng rất khó vì thực tế vẫn còn vấn nạn “xin-cho”.
Muốn minh bạch trong hoạt động đấu giá, theo các đấu giá viên, cần tăng cường sự giám sát của phóng viên báo chí tại các phiên đấu giá; cần có lực lượng công an huyện bảo vệ phiên đấu giá; chọn tổ chức đấu giá bằng “bỏ phiếu kín”, không nên áp dụng nộp tiền đặt cọc cho tài sản đấu giá bằng tỷ lệ % mà đưa ra 1 mức chung nhất để hạn chế tối đa lọt thông tin của người tham gia đấu giá ra ngoài.
Thanh Nga(TH)/ Sở hữu trí tuệ
