Tiếp vụ 'lùm xùm' của Sao Thái Dương: Hiệu quả thực sự sản phẩm Kovir ra sao?

Trong bài viết "Sản phẩm Sao Thái Dương lọt danh sách ‘phòng, hỗ trợ điều trị Covid-19’: Tình cờ hay bất thường?, Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn) đã đề cập tới những bất thường trong việc sản phẩm Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương lọt vào danh sách "phòng, hồ trợ điều trị Covid-19" do Bộ Y tế công bố (văn bản hiện đã bị thu hồi). Cho đến nay, những dư luận xoay quanh sản phẩm này vẫn chưa dừng lại.

Xuất hiện thêm thông tin sai sự thật về Kovir trên mạng xã hội

Sau khi lọt vào danh sách "phòng, hỗ trợ điều trị Covid-19", sản phẩm Kovir được người tiêu dùng săn lùng ráo riết. Thậm chí, có thời điểm sản phẩm Kovir đã trở nên khan hiếm vì sức mua của người dân quá lớn.

Được biết, trước khi được liệt kê vào danh sách "Thuốc cổ truyền và các sản phẩm dược liệu trong phòng và hỗ trợ điều trị Covid-19", trên các website như https://mattaypharma.com/vien-uong-kovir/, https://trungtamthuoc.com/kovirtang-cuong-mien-dichtrungtamthuoccom hay Lazada.vn viên uống Kovir mềm được bán với giá từ 110.000 đồng/hộp đến 350.000 đồng/hộp. Còn viên uống Kovir cứng bán từ 250.000-350.000 đồng.

Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, giá bán viên nang cứng Kovir (2 vỉ x15 viên) là 1 triệu đồng/hộp, tăng nhiều lần so với giá cũ. Truy cập vào website: https://saothaiduong.com.vn/san-pham/vien-nang-mem-kovir/, sản phẩm này đã không còn tồn tại trên trang chủ của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương nữa.

Trong những ngày qua, trên mạng xã hội cũng xuất hiện nhiều quảng cáo thổi phồng chất lượng, công dụng của thực phẩm chức năng viên nang cứng Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương gây bức xúc dư luận.

Cụ thể, trên mạng ngập tràn các bài đăng khẳng định các bệnh nhân Covid-19 đang điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang đã khỏi hẳn các triệu chứng ho, sốt, đau họng chỉ sau 1-2 ngày sử dụng thực phẩm chức năng viên nang cứng Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương.

Tuy nhiên, khi trao đổi với báo chí, đại diện Bệnh viện Đa khoa Đức Giang đã bác bỏ các thông tin đang lan truyền. Phía Bệnh viện khẳng định đang điều trị cho các bệnh nhân Covid-19 theo đúng phác đồ của Bộ Y tế, không sử dụng thực phẩm chức năng viên nang cứng Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương.

Bệnh viện cũng khẳng định không có chuyện Bệnh viện cung cấp thông tin các bệnh nhân Covid-19 đang điều trị tại đây sử dụng thực phẩm chức năng viên nang cứng Kovir mà khỏi các triệu chứng như một số quảng cáo trên mạng. Như vậy, có thể khẳng định, các thông tin ca bệnh COVID-19 đang điều trị ở Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Long Biên - Hà Nội) đã giảm và hết các triệu chứng sau 2 ngày sử dụng sản phẩm viên nang cứng Kovir của Sao Thái Dương là bịa đặt nhằm bán sản phẩm.

Được biết, mới đây, Sở Tư pháp Hà Nội cũng công bố mức xử phạt đối với 15 hành vi vi phạm quy định phòng, chống dịch COVID-19. Trong đó nêu rõ: "Người nào đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình dịch COVID - 19 có thể bị phạt tiền tối đa đến 15 triệu đồng hoặc bị xử lý theo Điều 288 Bộ luật Hình sự. (Mức phạt tù tối đa đến 7 năm và còn có thể bị phạt tiền tối đa đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm).

Người có hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo sự khan hiếm giả tạo trong tình hình dịch COVID-19 để mua vét hàng hóa đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố là mặt hàng bình ổn giá hoặc hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội đầu cơ theo quy định tại Điều 196 Bộ luật Hình sự (Mức phạt tù tối đa đến 15 năm và còn có thể bị phạt tiền tối đa đến 200 triệu đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm).

Người có hành vi lợi dụng dịch COVID - 19 đưa ra thông tin không đúng sự thật về công dụng của thuốc, vật tư y tế về phòng, chống dịch bệnh nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác thì bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự (Mức phạt tù tối đa đến 20 năm hoặc tù chung thân và còn có thể bị phạt tiền tối đa đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản)".

Bộ TT&TT ngày 23/7 cũng có công văn 2765 về việc thực hiện nghị quyết 78/NQ-CP của Chính phủ về tăng cường xử lý tin giả, tin sai sự thật về Covid-19 trên mạng, trong đó yêu cầu: "Xử lý nghiêm các đối tượng phát tán thông tin giả liên quan đến dịch bệnh Covid-19".

Như vậy, trước những hành vi đăng tải bài viết quảng cáo công dụng thực phẩm chức năng viên nang cứng Kovir của Công ty Cổ phần Sao Thái Dương trên mạng có dấu hiệu sai sự thật, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cần sớm khẩn trương vào cuộc xác minh, xử lý nghiêm.

Hiệu quả của sản phẩm Kovir còn là ẩn số

Liên quan tới việc sản phẩm Kovir được đưa vào danh mục hướng dẫn điều trị Covid-19, ông Nguyễn Hữu Thắng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Sao Thái Dương trả lời báo chí rằng, sản phẩm của công ty trong đợt dịch bệnh trước có tài trợ cho Bộ Y tế để sử dụng một số bệnh viện ở Bắc Giang, Bắc Ninh. Tuy nhiên, ông Thắng cũng thừa nhận "cái này không phải nghiên cứu khoa học", chỉ là bệnh nhân dùng trực tiếp và theo dõi triệu chứng là bao lâu.

Ông Thắng cũng xác nhận sản phẩm Kovir hiện tại vẫn là Thực phẩm bảo vệ sức khoẻ. Để được đăng ký là thuốc phải qua Cục Quản lý Dược của Bộ Y tế hoặc Viện Y học cổ truyền và phải nghiên cứu lâm sàng, sau đó đăng ký nghiên cứu để được Hội đồng y đức của Viện hoặc của Cục Quản lý Dược phê duyệt.

Câu trả lời của ông Thắng một lần nữa khiến dư luận không khỏi thắc mắc về việc vì sao sản phẩm Kovir chỉ là thực phẩm bảo vệ sức khỏe (thực phẩm chức năng) chưa được nghiên cứu lâm sàng nhưng đã được Bộ Y tế đưa vào danh mục hướng dẫn điều trị Covid-19? Vì sao viên nang cứng Kovir được Cục An toàn thực phẩm cấp giấy chứng nhận đăng ký công bố sản phẩm số 5819/2021/ĐKSP ngày 25/6/2021 nhưng chỉ một tháng sau đã nằm trong danh mục hướng dẫn điều trị Covid-19?

Sao Thái Dương trúng hàng loạt gói thầu lớn

Trước khi được nhắc đến vì "lùm xùm" liên quan tới sản phẩm Kovir, những ngày qua, nhiều cơ quan báo chí cũng đăng tải thông tin cho biết Công ty Cổ phần Sao Thái Dương liên tiếp trúng những gói thầu có giá tiền tỷ trong thời gian ngắn. Cụ thể, theo báo điện tử VTC News, chỉ từ đầu năm 2021 đến nay, Công ty Cổ phần Sao Thái Dương đã trúng liên tiếp 5 gói thầu tại nhiều bệnh viện, trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh với giá trị nhiều tỷ đồng. Đáng chú ý, hầu hết gói thầu đơn vị này trúng là chỉ định thầu hoặc mua sắm trực tiếp, không qua mạng.

Vào ngày 23/6, bà Ngô Thị Xuân - Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Ninh - ký quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu “Mua sắm 10.000 test sinh phẩm Realtime RT-PCR" của nhà thầu Sao Thái Dương. Gói thầu này có giá 3 tỷ đồng, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước. Công ty Cổ phần Sao Thái Dương được chỉ định thầu.

Hai ngày trước đó, vẫn tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bắc Ninh, bà Xuân cũng ký quyết định lựa chọn Công ty Cổ phần Sao Thái Dương cho gói thầu “Mua sắm 15.000 test sinh phẩm Realtimes RT-LAMP Covid-19". Theo hồ sơ, gói thầu có giá hơn 5,7 tỷ đồng, vốn ngân sách. Nhà thầu được chỉ định rút gọn, không sơ tuyển, không qua mạng.

Trong tháng 6/2021, Công ty Cổ phần Sao Thái Dương cũng trúng gói “Hóa chất xét nghiệm Covid-19” tại Bệnh viện Bạch Mai với giá hơn 5,4 tỷ đồng. Đây là gói thầu được ông Nguyễn Quang Tuấn – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu tại quyết định số 173 ngày 20/5, tổng giá trị hơn 31,3 tỷ đồng. Vốn từ nguồn thu dịch vụ khám chữa bệnh. Nhà thầu được lựa chọn theo hình thức mua sắm trực tiếp.

Cùng với Sao Thái Dương, một số doanh nghiệp được “chỉ định” là Công ty Thiết bị Y tế Phương Đông (gói mua sắm thiết bị trị giá hơn 9,1 tỷ đồng), Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á (gói mua sắm hơn 8,9 tỷ đồng), Công ty TNHH Khoa học Kỹ thuật Kiến Đức (hơn 7,8 tỷ đồng)…

Tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, ngày 25/6, Liên danh Công ty Thái Dương, Công ty cổ phần Y tế Đức Minh, Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, Công ty TNHH Thiết bị Y tế Phương Đông trúng gói “Hóa chất xét nghiệm sàng lọc Covid-19” với tổng giá trị hơn 25,1 tỷ đồng.

Ngoài hai bệnh viện trên, ngày 4/3/2021, Công ty Sao Thái Dương trúng gói thầu số 2 “Hóa chất xét nghiệm Sars-Covi-2 với giá 2,4 tỷ đồng. Gói thầu do ông Nguyễn Văn Thường – Giám đốc Bệnh viện Đức Giang phê duyệt theo hình thức mua sắm trực tiếp, trong nước không sơ tuyển, không qua mạng. Hầu hết những gói thầu mua sắm trên, Công ty Cổ phần Sao Thái Dương đều trúng với giá bằng giá gói thầu.

Lãi "nhỏ giọt", nợ tăng mạnh

Ở diễn biến khác, về tình hình kinh doanh, thời điểm ngày 31/12/2020, vốn chủ sở hữu của Sao Thái Dương là 175,64 tỉ đồng (năm 2018 là 173,35 tỉ đồng và 2019 là 173,79 tỉ đồng). Kết thúc năm 2020, tổng tài sản của Sao Thái Dương ở mức 701,88 tỉ đồng (năm 2018 là 423 tỉ đồng và 2019 là 653,4 tỉ đồng). Trong 3 năm gần đây (2018-2020), doanh thu của Sao Thái Dương có sự tăng trưởng. Cụ thể, năm 2018 ghi nhận doanh thu 668,63 tỉ đồng. Năm 2019 doanh thu tăng xấp xỉ 25%, đạt 833,2 tỉ đồng và năm 2020 tăng nhẹ lên mức 833,91 tỉ đồng.

Mặc dù doanh thu tăng đều đặn và ở mức hàng trăm tỉ mỗi năm, nhưng lãi sau thuế của Sao Thái Dương lại rất ít, lần lượt đạt 6,3 tỉ đồng năm 2018, 7,2 tỉ đồng năm 2019 và giảm tới 57% trong năm 2020, chỉ còn vỏn vẹn 3,09 tỉ đồng.

Năm 2020, biên lợi nhuận ròng của Sao Thái Dương chỉ ở mức 0,37%, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình 14,01% của 53 doanh nghiệp dược đang niêm yết trên sàn chứng khoán. Tương tự, tỉ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) của Sao Thái Dương năm 2020 là 1,75% trong khi trung bình ngành là 15,55%. Tỉ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) chỉ 0,44% trong khi trung bình ngành là 11,34%.

Giai đoạn 2018-2020, Sao Thái Dương gia tăng sử dụng đòn bẩy tài chính. Năm 2018, nợ phải trả của Sao Thái Dương chỉ ở mức 249,68 tỉ đồng thì năm 2019 đã tăng tới 92%, ở mức 479,64 tỉ đồng. Năm 2020, nợ phải trả của Sao Thái Dương tiếp tục tăng lên 526,23 tỉ đồng. Kết thúc năm 2020, hệ số nợ/vốn chủ sở hữu (D/E) của Sao Thái Dương là 2,99 - cao gấp 4 lần so với trung bình ngành dược (0,71).

Trong đó, vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn liên tục tăng hơn 50%/năm. Cụ thể, năm 2018 vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn ở mức 113,16 tỉ đồng thì năm 2019 con số này tăng 67,47% lên mức 189,52 tỉ đồng. Năm 2020, tiếp tục tăng hơn 50% so với 2019, lên mức 285,44 tỉ đồng.

Tăng với tốc độ chóng mặt phải kể tới vay và nợ thuê tài chính dài hạn của Sao Thái Dương. Nếu như năm 2018, vay và nợ thuê tài chính dài hạn chỉ 1,5 tỉ đồng thì năm 2019 đã tăng gấp 72 lần, ở mức hơn 108 tỉ đồng. Kết thúc năm 2020, vay và nợ thuê tài chính dài hạn của Sao Thái Dương là 95,37 tỉ đồng, giảm nhẹ 11,7% so với 2019.