Thanh tra Chính phủ đã công bố danh sách 898 dự án, công trình thuộc diện thanh tra trong thời gian tới. Trong số đó, nhiều dự án quy mô lớn, hàng nghìn, thậm chí đến hàng chục nghìn tỷ đồng. Theo kế hoạch, có 145 dự án sẽ do Thanh tra Chính phủ trực tiếp thực hiện, 3 dự án thuộc Thanh tra Bộ Quốc phòng đảm nhiệm, còn lại 750 dự án do thanh tra các tỉnh, thành phố thực hiện.
Có 20 dự án tại TP. HCM do chính Thanh tra Chính phủ trực tiếp thực hiện, đều là các dự án lớn với tổng vốn đầu tư hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong số này, CTCP Địa ốc Đại Quang Minh có 2 dự án lọt danh sách bị thanh tra, với tổng mức đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng.
Cả 2 dự án này đều 'dính' đến khu đô thị mới Thủ Thiêm, gồm dự án đầu tư xây dựng 4 tuyến đường chính theo hợp đồng BT có tổng mức đầu tư 12.185 tỷ đồng và dự án xây dựng cầu Thủ Thiêm 2 với tổng mức đầu tư 3.951 tỷ đồng.
Địa ốc Đại Quang Minh được biết tới là một trong những doanh nghiệp bất động sản lâu năm, là đơn vị chủ lực trong hệ sinh thái THACO của ông Trần Bá Dương. Dự án đình đám nhất làm nên tên tuổi của Đại Quang Minh là khu đô thị Sala tại Thủ Thiêm. Ngoài ra, Đại Quang Minh cũng liên tục phát triển nhiều dự án khác như Tây Hồ Starlake.
Đại Quang Minh không thường xuyên công bố tình hình tài chính. BCTC năm 2023 - năm gần nhất doanh nghiệp công bố, cho thấy doanh thu công ty đạt khoảng 2.200 tỷ đồng. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế giảm gần 37%, còn 744 tỷ đồng. Tổng tài sản đạt 41.900 tỷ đồng, nợ phải trả hơn 28.700 tỷ đồng – trong đó nợ tài chính ngắn hạn là 10.476 tỷ và dài hạn là 11.865 tỷ đồng, tổng cộng trên 22.300 tỷ đồng.
Quay lại với thông báo thanh tra, khu đô thị mới Thủ Thiêm cũng là dự án được ông Trần Bá Dương nhắc tới trong bức tâm thư gửi đối tác, nhà đầu tư và nhân viên thời gian gần đây khi doanh nghiệp đề xuất được tham gia siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam. Đây là dự án kéo dài nhiều năm do có nhiều vướng mắc. Dự án này khiến Đại Quang Minh và nhiều doanh nghiệp khác rơi vào thế khó. Năm 2019, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận thanh tra, chỉ ra hàng loạt sai phạm và tồn đọng.
Dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm quy mô 930ha được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch từ năm 1996, gồm 770ha khu đô thị mới và 160ha khu tái định cư. Theo quy hoạch Khu trung tâm đô thị mới được chia thành 5 khu vực chính: Khu lõi trung tâm, khu dân cư phía Bắc, khu dân cư dọc đại lộ Mai Chí Thọ, khu dân cư phía Đông và khu châu thổ phía Nam.
UBND TP.HCM đã chỉ định một số nhà đầu tư thực hiện các dự án theo hình thức BT, trong đó Đại Quang Minh là chủ đầu tư 2 dự án quan trọng là dự án xây dựng 4 tuyến đường chính và cầu Thủ Thiêm 2. Đây cũng chính là 2 dự án lọt danh sách bị thanh tra lần này.
Theo kết luận thanh tra, toàn bộ quỹ đất 221,68ha trong khu đô thị Thủ Thiêm được tạo lập từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, UBND TP.HCM đã dùng quỹ đất này để thanh toán đối ứng cho các dự án BT mà không thông qua đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất, vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật. Trong đó nổi bật là 4 tuyến đường chính và cầu Thủ Thiêm 2 do Đại Quang Minh làm chủ đầu tư.
Kết luận thanh tra cũng chỉ ra hàng loạt sai phạm tại dự án 4 tuyến đường chính:
- Chưa tổ chức đấu thầu, không đánh giá năng lực nhà đầu tư trước khi giao dự án BT cho Đại Quang Minh.
- Dự án được phê duyệt tổng mức đầu tư hơn 12.182 tỷ đồng khi chưa làm rõ ý kiến các cơ quan liên ngành.
- Một số khoản mục bị phê duyệt sai quy định, tổng cộng giá trị đến 1.519 tỷ đồng
- Hợp đồng BT được ký và xác định giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán đối ứng là 12.490 tỷ đồng khi chưa có chứng thư thẩm định giá, dẫn đến chênh lệch và thất thu hơn 3.900 tỷ đồng so với giá trị thực
- UBND TP.HCM tính tiền sử dụng đất phải nộp là 4.225 tỷ đồng, nhưng đến thời điểm thanh tra chỉ mới nộp 2.376 tỷ đồng.
- Số tiền còn lại hơn 1.800 tỷ đồng chưa nộp, bị đề xuất tính lãi chậm nộp nhằm thu hồi tiền.
- Tiến độ thi công chậm, một số hạng mục thi công không có giấy phép
Riêng dự án cầu Thủ Thiêm 2 với tổng mức đầu tư hơn 4.260 tỷ đồng, trong đó có 252 tỷ đồng chi phí được xác định là không đúng quy định. Dự án ban đầu Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương chỉ định nhà đầu tư, và Vinaconex (VCG) được dự kiến lựa chọn. Tuy nhiên, sau đó thành phố lại giao dự án cho Đại Quang Minh. Đồng thời, UBND TP.HCM cũng phê duyệt điều chỉnh quy mô dự án từ 4 lên 6 làn xe mà không có báo cáo nghiên cứu khả thi.
