Trong kết luận, cơ quan thanh tra kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét trách nhiệm một ngân hàng về việc không thực hiện thu xếp tín dụng, giải ngân vốn theo cam kết, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng.
Dự án tuyến cao tốc của khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng, dài khoảng 43km, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư. Quá trình triển khai thực hiện từ năm 2016, đến nay (tháng 7/2025) sau gần 10 năm dự án vẫn chưa hoàn thành, đang thực hiện việc thi công xây lắp (khối lượng hoàn thành đạt khoảng 30%).
Trong quá trình thực hiện dự án đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nên phải dừng thực hiện và thay đổi hình thức đầu tư (3 lần), thay đổi cơ quan chủ quản đầu tư (2 lần).
Theo kết luận thanh tra, tại dự án (độc lập) thực hiện theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) giai đoạn 2022-2025 (lần 3), công tác lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, dự toán chậm so với tiến độ tổng thể được phê duyệt làm ảnh hưởng tới triển khai thi công.
Tiến độ thực hiện các gói thầu xây lắp chậm so với hợp đồng, nhà thầu tổ chức thi công trước khi hồ sơ thiết kế được phê duyệt. Doanh nghiệp dự án vẫn tiếp tục tổ chức thi công gói thầu EC04 khi đã có yêu cầu dừng thi công để nâng quy mô lên 4 làn xe, dẫn đến phải phá dỡ các hạng mục này, gây lãng phí hơn 3,1 tỷ đồng.
Các nhà thầu khi thực hiện 3 gói thầu tư vấn và phi tư vấn còn một số thiếu sót, sai phạm. Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chậm giải ngân vốn vay và vốn hợp pháp khác theo hợp đồng BOT, chưa thu xếp đủ tài chính để thực hiện dự án.
Theo hồ sơ thiết kế được duyệt, dự án còn 1,5 triệu m3 đất, đá đổ thải chưa được UBND tỉnh Lạng Sơn bố trí bãi đổ thải. Các nhà thầu thi công xây dựng chưa hoàn thiện thủ tục đăng ký khai thác khoáng sản. Ban Quản lý dự án tỉnh Lạng Sơn chưa bàn giao hồ sơ, tài liệu, hiện trường, khối lượng đã thi công của các gói thầu xây lắp.
Đặc biệt, kết luận của Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) không thực hiện theo đúng cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư và không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai thực hiện dự án.
Trong khi đó, UBND tỉnh Lạng Sơn trình và HĐND tỉnh Lạng Sơn ban hành nghị quyết điều chỉnh tăng phần vốn nhà nước tham gia dự án (vốn ngân sách địa phương) khi chưa cân đối được vốn đầu tư.
Lạng Sơn đề nghị cấp có thẩm quyền hỗ trợ từ nguồn ngân sách Trung ương thực hiện dự án 2.700 tỷ đồng, ngoài kế hoạch đầu tư công (nằm ngoài tổng số vốn phân bổ cho tỉnh theo nguyên tắc, tiêu chí, định mức). Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh Lạng Sơn chưa ban hành quyết định điều chỉnh dự án đầu tư.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai dự án, trách nhiệm thuộc Bộ Xây dựng, HĐND tỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn, Sở Xây dựng tỉnh Lạng Sơn.
Ngoài ra, còn có trách nhiệm của Ban Quản lý dự án 2 thuộc Bộ GTVT (cũ, nay là Bộ Xây dựng), Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC); Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng tỉnh Lạng Sơn, Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị, Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng, TPBank và các nhà thầu thi công các gói thầu EC01, EC02, EC03, EC04…
Từ kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét trách nhiệm của TPBank về việc không thực hiện thu xếp tín dụng, giải ngân vốn theo cam kết, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành quy định, chế tài xử lý đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đã cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư, doanh nghiệp khi tham gia dự thầu các công trình, dự án nhưng sau đó lại không thực hiện bố trí vốn theo cam kết.
Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn và VEC khẩn trương thực hiện việc quyết toán các khoản chi phí do VEC đã thực hiện theo quy định của pháp luật.
Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án.
UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án.
Quá trình thực hiện kết luận, nếu phát hiện gây thất thoát ngân sách Nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định của pháp luật, Thanh tra Chính phủ nêu rõ yêu cầu.
Đại diện TPBank cho biết đối với một số thông tin liên quan đến tiến độ giải ngân, ngân hàng đã phát hành văn bản cam kết thu xếp tài chính với giá trị tối đa, nhưng với điều kiện là dự án phải đáp ứng các điều kiện về tính khả thi, năng lực tài chính của doanh nghiệp và quy định pháp luật hiện hành. Trong quá trình triển khai, phương án tài chính của dự án phát sinh một số yếu tố cần tiếp tục được cơ quan có thẩm quyền xem xét, ảnh hưởng đến khả năng triển khai tín dụng theo kế hoạch ban đầu.
Mặc dù vậy, với tinh thần đồng hành cùng dự án, TPBank vẫn chủ động cấp hạn mức tín dụng trước với giá trị 2.500 tỷ đồng cho doanh nghiệp dự án.
Về thực tế triển khai vốn vay, TPBank đã thực hiện giải ngân nhiều đợt ngay sau khi ký hợp đồng tín dụng, với tổng giá trị lũy kế đến ngày 30/10/2025 đạt 644,4 tỷ đồng, phù hợp với tiến độ, nhu cầu vốn thực tế và hồ sơ hợp lệ. Việc giải ngân trong các giai đoạn tiếp theo vẫn khá chậm, mặc dù TPBank đã đôn đốc nhiều lần, do phụ thuộc vào khả năng đáp ứng điều kiện giải ngân của doanh nghiệp dự án, trong bối cảnh còn tồn tại một số vướng mắc về thủ tục và mặt bằng thi công.
TPBank khẳng định luôn đồng hành, phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp dự án và các cơ quan quản lý Nhà nước, sẵn sàng triển khai các giải pháp phù hợp theo chỉ đạo của Chính phủ, với mục tiêu đảm bảo dự án được thực hiện hiệu quả, đúng quy định pháp luật và phù hợp với điều kiện thực tế.
