Hút cát vô tội vạ
Nhiều năm qua, khu vực hạ lưu sông Trà Khúc (thuộc các xã Nghĩa Chánh, Nghĩa Dũng, Nghĩa Phú, Nghĩa Hành, TP Quảng Ngãi) được xem là “điểm nóng” khai thác cát trái phép của tỉnh Quảng Ngãi. Sau gần 3 năm UBND tỉnh này ủy quyền quản lý cho UBND TP Quảng Ngãi quản lý, tình trạng khai thác cát trái phép càng rầm rộ hơn.
Dọc theo tuyến đường Trường Sa nối từ cầu Trà Khúc đến cầu Cửa Đại (thuộc xã Nghĩa Chánh, Nghĩa Dũng, Nghĩa Phú và Nghĩa Hà), không khó để bắt gặp những chiếc xe tải lớn mang BKS 76 và cả BKS 92 gắn logo Sinh Công, Tiên Phú… chạy vào bãi chở cát, cứ thế chạy liên tục.
 |
| Hình ảnh khai thác cát trái phép trên sông Trà Khúc khu vực phường Nghĩa Phú. |
Có thể điểm qua lần lượt các vị trí: Doi cát sỏi thuộc khu vực Bến Tam Thương (Nghĩa Chánh); Bãi bồi cát sỏi nằm bờ Nam sông Trà Khúc thuộc thôn 6, xã Nghĩa Dũng; Doi cát, sỏi nằm giữa dòng sông Trà Khúc thuộc địa bàn thôn Thanh Khiết, xã Nghĩa Hành; khu vực Doi cát giữa sông Trà Khúc nằm gần cầu Cửa Đại thuộc địa bàn xã Nghĩa Phú. Theo tìm hiểu, tất cả đều hoạt động không phép.
Bà N. T. T trú xã Nghĩa Phú, TP. Quảng Ngãi cho rằng: “Việc khai thác cát trái phép diễn ra không theo một quy luật nào cả, ngay từ sáng sớm các đối tượng đã cho ghe vào hoạt động hút trộm cát, hoặc có hôm tới tối thì chúng mới hoạt động và tiến hành hút tới sáng, mọi hoạt động ở đây dường như diễn ra công khai”.
Cũng theo bà T., hoạt động khai thác cát trái phép tại Cửa Đại đã diễn ra khá lâu. Tuy nhiên, chính quyền địa phương lại chưa có phương án nào xử lý dứt điểm tình trạng này. Đáng nói hơn, mùa mưa lũ là thời điểm tỉnh nghiêm cấm khai thác cát, nhưng điểm khai thác tại Cửa Đại vẫn bất chấp lệnh cấm của tỉnh, ngang nhiên lộng hành.
Ông T. V. B. trú xã Nghĩa Phú, TP. Quảng Ngãi ngao ngán: “Chúng có sợ ai đâu, hút cát vô tội vạ, không phải đóng thuế, phí gì cả nên chúng cứ làm tới thôi. Tiếng máy nổ phình phịch nặng nề và tiếng nước bơm cát lên các ghe chảy rào rào, như một công trường hoạt động công khai. Chúng hút tự do cả ngày lẫn đêm không một ai xử lý cả, người dân chúng tôi cũng chỉ biết khoanh tay đứng nhìn."
Người dân địa phương cho hay "Chính quyền địa phương không cần phải lập đoàn này, đoàn kia kiểm tra này nọ đâu, chỉ cần ra khu vực hạ lưu sông Trà Khúc sẽ thấy ngay trước mắt tình trạng này.
Thật khó hiểu là tới bây giờ vẫn không thấy bị xử lý. Không biết những đơn vị khai thác trái phép coi thường quy định của tỉnh hay được bao che, tiếp tay?”, một người dân bức xúc.
Theo ghi nhận, những bãi khai thác cát thuộc xã Nghĩa Hành và Nghĩa Phú, Nghĩa Dũng, Nghĩa Chánh đều sử dụng máy múc, máy hút đặt công khai giữa dòng sông để lấy cát, sau đó cho lên ghe đưa vào bãi tập kết. Mỗi ngày từ các bãi khai thác cát trái phép này có hàng trăm chuyến xe tải ra vào.
Một hộ kinh doanh gần đó kể: “Với các điểm khai thác cát, chỗ nào cạn, xe tải xuống tận nơi, còn không thì hút lên ghe rồi vận chuyển vào, sau đó xúc cát lên xe đi bán. Họ làm cả ngày lẫn đêm”.
 |
| Với hàng chục bè hút cát, hàng ngày "cát tặc” hút cát công khai tại sông Trà Khúc. |
Việc khai thác cát trái phép không chỉ làm ảnh hưởng lớn đến dòng chảy của sông Trà Khúc, thất thoát tài nguyên khoáng sản mà còn khiến cho người dân địa phương gặp khó khăn khi mưu sinh. Như ở Nghĩa Phú đang có hàng trăm hộ dân mưu sinh nhờ sông nước với các nghề như nhủi ốc, don, hến, thả rập phải “chịu trận”. Cát bị hút cạn, nơi sinh sống của các sinh vật không còn. Hơn nữa, từ hoạt động bơm hút cát, lòng sông đầy những hố sâu, khiến người hành nghề dễ sa chân (nghề nhủi don đi giật lùi-NV).
Người dân thôn Thanh Khiết từng có đơn gửi chính quyền yêu cầu giải quyết việc sông Trà Khúc (đoạn qua địa phận thôn Thanh Khiết) đang bị hủy hoại bởi hoạt động khai thác cát của một doanh nghiệp.
Chính quyền xã đã xử lý quyết liệt nhưng không thể kiểm soát nổi?
Thực tế việc khai thác cát trái phép trên sông Trà Khúc không còn là chuyện mới. Do nhu cầu việc làm mưu sinh và nghề này có thu nhập cao so với nghề nông, nghề chài lưới, cùng với đó, thị trường vật liệu xây dựng luôn “nóng”, nên trên sông Trà Khúc luôn có nhiều người sẵn sàng đưa phương tiện, máy móc đến hút trộm cát, sạn trái phép, bất chấp các quy định.
Từ năm 2018, về phía thành phố Quảng Ngãi, Phó Chủ tịch UBND thành phố Võ Quang cũng đã cho biết: "Thành phố đã nhận được thông tin từ xã báo lên. Hiện thành phố đã thành lập đoàn kiểm tra và sẽ tổ chức kiểm tra, xử lý vào tuần đến". Tình trạng khai thác cát trái phép đã được chính quyền nắm được từ nhữn năm trước, nhưng không hiểu vì lý do gì mà đến năm 2020 vẫn tiếp diễn với mức độ nghiêm trọng như vậy.
Trước đó, ngày 28/7/2017, UBND tỉnh Quảng Ngãi cũng đã ra Quyết định số 527/QĐ-UBND về việc ủy quyền cho các huyện, TP tổ chức đấu giá, quản lý, cấp phép khai thác các điểm bồi tụ cát, sỏi lòng sông và quản lý cấp phép khai thác cát, sỏi bằng phương pháp thủ công.
Từ quyết định này, UBND TP Quảng Ngãi có Công văn số 552/UBND ngày 25/1/2018 về việc đề xuất các khu vực có khoáng sản trên địa bàn TP sau mùa mưa lũ, để ủy quyền cho UBND TP quản lý cấp phép. Qua đó đã xét chọn và cấp giấy phép cho 3 tổ đội trên 3 vị trí.
Từ quyết định này, UBND TP Quảng Ngãi có Công văn số 552/UBND ngày 25/1/2018 về việc đề xuất các khu vực có khoáng sản trên địa bàn TP sau mùa mưa lũ, để ủy quyền cho UBND TP quản lý cấp phép. Qua đó đã xét chọn và cấp giấy phép cho 3 tổ đội trên 3 vị trí.
Cụ thể, Giấy phép khai thác số 11/GP-UBND ngày 8/8/2018, được khai thác Doi cát, sỏi giữa dòng sông Trà Khúc thuộc khu vực Bến Tam Thương, do ông Trương Rồi làm đại diện; Giấy phép số 12/GP-UBND ngày 8/8/2028 khai thác tại vị trí Doi cát, sỏi giữa dòng sông Trà Khúc gần cầu Cửa Đại thuộc địa bàn xã Nghĩa Phú (đều có diện tích 0,97ha, trữ lượng 5.599m3, khai thác thủ công, thời hạn 6 tháng) do bà Phạm Thị Trình làm đại diện. Đến nay, các giấy phép đã hết hiệu lực hơn 1 năm, nhưng vẫn ngang nhiên hoạt động.
Đối với bãi bồi thuộc thôn 6, xã Nghĩa Dũng đã tạm dừng việc đấu giá từ năm 2018, do đang thi công đường công vụ khai thác của một doanh nghiệp khác. Thế nhưng, theo phản ánh của người dân cũng như ghi nhận hiện trường, vị trí này được ông Trương Rồi (người dân gọi Ba Rồi) vẫn ra vào khai thác. Xe múc đưa vào tận bãi, xe tải tới lui “ăn” cát liên tục.
Doi cát dưới chân cầu Cử Đại do bà Trình làm đại diện, chính quyền xã Nghĩa Phú xác nhận, hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn đang diễn ra và ảnh hưởng đến đời sống của người dân hành nghề sông nước cũng như gây nguy cơ sạt lở.
Gần đây, các đối tượng mua máy móc chuyên dụng đưa vào khai thác, đồng thời đứng ra thu mua cát của những người dân hút ngoài khơi chở bằng ghe về điểm tập kết. Hoạt động rầm rộ, công khai. Hàng ngày, xe ô tô ra vào chở cát đi cung cấp cho các công trình đang thi công và bán ra các vùng lân cận phục vụ nhu cầu xây dựng nhà ở trong dân.
UBND xã Nghĩa Phú đã nhiều lần thành lập đoàn công tác xuống hiện trường kiểm tra các điểm tập kết cát. Qua kiểm tra đã lập biên bản xử phạt, tịch thu phương tiện khai thác do vi phạm các quy định về khai thác khoáng sản.
Vào cuối năm 2019, ông Nguyễn Dũng - Chủ tịch UBND xã Nghĩa Phú thông tin cho báo chí được biết, chính quyền địa phương vẫn biết điểm khai thác và bán cát trái phép này, song rất khó xử lý.
Chính quyền xã đã nhiều lần nhắc nhở, xử phạt hành chính hơn 20 trường hợp, tịch thu tang vật, máy móc và xã cũng tích cực tuyên truyền nghiêm cấm nhưng người dân vẫn ngang nhiên hoạt động. Người dân cho rằng không còn nghề nào khác nên phải khai thác cát.
Tuy nhiên, sau đó, các đối tượng lại tự ý tiếp tục san lấp, đấu nối đường và tiếp tục tổ chức khai thác cát. Ông Dũng cho biết, chính quyền địa phương đã rất kiên quyết xử lý nhưng không thể kiểm soát nổi.
Mai Hương(T/H)/Sở hữu Trí tuệ
