Danh mục trái phiếu doanh nghiệp của một số ngân hàng đang tiềm ẩn rủi ro tín dụng
Từ số liệu thống kê từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong năm 2022, tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong năm 2022 đạt 255.163 tỷ đồng, giảm 66% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đáng chú ý, mặc dù giá trị phát hành giảm tới 80,8% so với năm 2021 trong bối cảnh xuất hiện nhiều yếu tố bất lợi về mặt vĩ mô, song nhóm ngành bất động sản vẫn đứng vị trí thứ 2 về giá trị phát hành (sau nhóm ngân hàng) với gần 52.000 tỷ đồng (chiếm 20% tổng giá trị phát hành của cả năm 2022).
Có khoảng 38% khối lượng trái phiếu bất động sản phát hành trong năm 2022 không có tài sản bảo đảm, hoặc chỉ bảo đảm bằng cổ phiếu (tỷ lệ này tăng so với mức 29% trong năm 2021 bất chấp diễn biến giá cổ phiếu bất động sản không còn thuận lợi cho việc thế chấp). Trong số các doanh nghiệp bất động phát hành trái phiếu trong năm 2022, doanh nghiệp không niêm yết chiếm 71,6%.
Cũng trong năm 2022, các doanh nghiệp đã mua lại trước hạn lượng trái phiếu trị giá 210.830 tỷ đồng, tăng 46% so với năm 2021. Trong đó, nhóm bất động sản với 35.439 tỷ đồng, chiếm 16,8%. Hầu hết trái phiếu được mua lại sẽ đáo hạn vào năm 2023 và 2024.
Mặc dù hoạt động mua lại trái phiếu doanh nghiệp diễn ra tích cực, áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong 2 năm tới vẫn còn lớn với 650.319 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Trong đó có 289.819 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn vào năm 2023 và 360.500 tỷ đồng đáo hạn vào năm 2024.
Với vai trò là "người chơi chính" trên thị trường sơ cấp, các ngân hàng đang nắm giữ lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp. Theo đánh giá của FiinRatings tại Báo cáo "Nhìn lại 2022 & Triển vọng thị trường vốn 2023", danh mục trái phiếu doanh nghiệp của một số ngân hàng đang tiềm ẩn rủi ro tín dụng khi thị trường đã xuất hiện một số trường hợp chậm trả lãi và gốc trái phiếu.
"Mặc dù chỉ chiếm khoảng 2,2% tổng tài sản sinh lời của các ngân hàng, nhưng khi trái phiếu doanh nghiệp bị "nhảy" nhóm nợ cũng sẽ làm các khoản vay khác của doanh nghiệp đó tại các ngân hàng khác bị phân loại vào nhóm có chất lượng nợ thấp hơn, gia tăng tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ thống", báo cáo đề cập.
Đây cũng là một trong những lý do, Ngân hàng Nhà nước nhiều lần yêu cầu các ngân hàng thương mại kiểm soát chặt chẽ rủi ro tín dụng đối với hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư, kinh doanh chứng khoán, lĩnh vực bất động sản,…
Những nhà băng đang "ôm" nhiều trái phiếu doanh nghiệp nhất
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước đến cuối năm 2021, có 41 ngân hàng nắm giữ 274.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp.
Tuy nhiên trên thực tế, hơn 75% TPDN do 10 ngân hàng lớn nắm giữ, gồm Techcombank, MB, VPBank, TPBank, BIDV, Vietcombank, VietinBank, HDBank, ABBank, SeABank.
Trong đó, tại nhiều ngân hàng, tỷ lệ trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ trị giá đã vượt 10% tổng tài sản.
Còn theo thống kê của Dân Việt, MB, Techcombank, VBank, TPBank và SHB là những nhà băng thuộc top 5 ngân hàng "ôm" nhiều trái phiếu doanh nghiệp tính đến cuối năm 2022.
Ngân hàng Quân đội (MBBank) là nhà băng đứng đầu hệ thống về số lượng trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ, với 46.870 tỷ đồng, tăng 4.500 tỷ đồng so với cuối năm 2021.
Trong khi đó, Techcombank từ "quán quân" về trái phiếu doanh nghiệp nhiều năm liền trước, đến cuối năm 2022 lùi về vị trí thứ 2 với hơn 41.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ.
Cuối năm 2021, số dư trái phiếu doanh nghiệp của Techcombank lên tới 62.000 tỷ đồng. Như vậy, chỉ trong một năm qua, lượng trái phiếu doanh nghiệp nhà băng này nắm giữ đã sụt giảm gần 21.800 tỷ đồng.
VPBank cũng là nhà băng đang "ôm" cả tỷ USD trái phiếu doanh nghiệp tính đến cuối năm 2022. So với năm 2021, giá trị trái phiếu doanh nghiệp mà VPBank nắm giữ đã tăng hơn 5.000 tỷ đồng, từ 27.700 tỷ lên 32.800 tỷ đồng.
Tăng lượng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022, TPBank cũng trở thành một trong 4 ngân hàng nắm tới gần 1 tỷ USD trái phiếu doanh nghiệp. Cụ thể, lượng trái phiếu doanh nghiệp tính đến cuối năm 2022 của TPBank đang đứng ở mức 21.600 tỷ đồng, tăng hơn 3.000 tỷ đồng so với cuối năm 2021.
SHB cũng là cái tên đáng chú ý khi trái phiếu doanh nghiệp nhà băng này nắm giữ bất ngờ tăng vọt từ 6.097 tỷ đồng, lên 13.185 tỷ đồng (tương ứng tăng 116%).
Chiều ngược lại, các ngân hàng giảm mạnh trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ tính đến cuối năm 2022 gồm có: HDBank (giảm 5.900 tỷ đồng); VietinBank (giảm 5.299 tỷ đồng); SSB (giảm 5.100 tỷ đồng).
Tuy nhiên, trong số gần 20 ngân hàng được thống kê, hơn một nửa nhà băng được thống kê có trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ sụt giảm. Do đó, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ của nhóm nhà băng này cuối năm 2022 ghi nhận giảm gần 9% so với cuối năm 2021.
