Tóm tắt vụ án ban đầu, lợi dụng chức vụ chủ tịch HĐQT BIDV, ông Trần Bắc Hà đã có hàng loạt sai phạm, lấy danh nghĩa BIDV trực tiếp thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư tại Hà Tĩnh cho công ty "sân sau" do ông Hà sáng lập.
Ông Hà chỉ đạo phê duyệt cấp tín dụng với các ưu đãi trái quy định cho 2 công ty sân sau là Công ty CP Tập đoàn An Phú (do Trần Duy Tùng - con trai ông Hà làm chủ) và Công ty CP chăn nuôi Bình Hà (do ông Hà nhờ 3 cá nhân không có năng lực tài chính đứng tên thành lập).
Các công ty này sau khi được phê duyệt cho vay, nhận tiền giải ngân đã chiếm đoạt tiền để sử dụng cá nhân và góp vốn lòng vòng, sử dụng vốn vay không đúng mục đích, dẫn đến việc bị thua lỗ, gây thiệt hại cho BIDV hơn 1.500 tỉ đồng. Cơ quan điều tra xác định trách nhiệm cao nhất thuộc về cá nhân ông Trần Bắc Hà.
Kết luận điều tra xác định hành vị của ông Trần Bắc Hà đã phạm vào tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng.
 |
| --Dự án nuôi bò giống và bò thịt của Công ty CP Chăn nuôi Bình Hà trên diện tích hơn 2.000 ha, tại 2 huyện Cẩm Xuyên và Kỳ Anh (Hà Tĩnh) với tổng mức đầu tư 4.223 tỉ đồng bỏ hoang trong thời gian dài |
Ngày 14-8-2019, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Trần Bắc Hà, do ông Hà tử vong do bệnh lý trong quá trình tạm giam tại trại tạm giam T771 Bộ Quốc phòng.
Theo kết quả điều tra của CQĐT, không ít các lãnh đạo đương nhiệm của BIDV đóng vai trò nhất định dẫn tới thiệt hại hơn 890 tỷ đồng của ngân hàng này đến thời điểm khởi tố vụ án.
Trong đó, có 9 người thuộc HĐQT và Phân Ban Quản lý rủi ro tín dụng, đầu tư là các ông/ bà Trần Thanh Vân, Ngô Văn Dũng, Nguyễn Huy Tựa, Lê Đào Nguyên, Phan Thị Chinh, Nguyễn Thị Kim Thanh, Đặng Xuân Sinh, Nguyễn Văn Lộc, Ngô Văn Dũng và ông Phan Đức Tú (riêng bà Phan Thị Chinh chỉ tham gia sửa đổi điều kiện cấp tín dụng lần thứ 6, không gửi ý kiến tham gia phê duyệt cho vay).
Trong đó, ông Phan Đức Tú (hiện là Chủ tịch HĐQT BIDV) trong thời gian xảy ra vụ án là Tổng Giám đốc, thành viên Phân ban QLRRTD,ĐT, chỉ tham gia Phân ban QLRRTD,ĐT để thẩm định, đề xuất phê duyệt cho vay và sửa đổi điều kiện cấp tín dụng lần thứ 6.
7 cá nhân thuộc Tổ thẩm định chung và Ban Khách hàng Doanh nghiệp và Ban Quản lý rủi ro tín dụng Hội sở, là các ông/ bà Lê Ngọc Lâm, Lê Kiên Nghị, Nguyễn Thái Thạch, Dương Thị Quỳnh Phương, Lưu Anh Vũ, Võ Hải Nam và Nguyễn Thị Lệ Thu. Trong đó, ông Lê Ngọc Lâm (hiện là Phó TGĐ phụ trách Ban điều hành BIDV) trong thời gian xảy ra vụ án là Phó TGĐ phụ trách Khách hàng Doanh nghiệp lớn, Giám đốc Ban Khách hàng Doanh nghiệp, Tổ trưởng Tổ thẩm định chung.
Ngoài ra còn 2 cá nhân thuộc BIDV Hà Tĩnh là bà Đặng Thị Tuyết Mai và Lê Thị Lan Dao.
Như Nhà đầu tư thông tin, theo tường trình của ông Phan Đức Tú, vị này thừa nhận với vai trò là Tổng giám đốc đã ký và phê duyệt "Thống nhất" trên Phiếu trình ngày 16/4/2015, của Ban KHDN, về việc hỗ trợ phát hành văn bản chấp thuận cung cấp vốn tín dụng cho Dự án chăn nuôi bò thịt và bò giống tại Hà Tĩnh, đã được Phó TGĐ Lê Ngọc Lâm phê duyệt; ký phê duyệt "Thống nhất, trình Chủ tịch HĐQT" trên Tờ trình Ban Lãnh đạo ngày 22/4/2016 của Ban QLRRTD, đã có phê duyệt của Phó TGĐ phụ trách Trần Lục Lang, về việc chấp thuận gia hạn thời hạn hoàn thiện hồ sơ pháp lý còn lại của dự án theo lộ trình.
Với vai trò là Thành viên HĐQT, thành viên Phân ban QLRRTD,ĐT, ông Tú đã ký "Tán thành" trên Phiếu lấy ý kiến ngày 19/6/2015 của Phân Ban Rủi ro tín dụng, đầu tư và Phiếu lấy ý kiến ngày 10/7/2015 của HĐQT về việc tài trợ vốn cho Công ty Bình Hà; ký tán thành trên Phiếu lấy ý kiến ngày 5/2/2016 của Phân ban QLRRTD,ĐT và Phiếu lấy ý kiến ngày 19/2/2016 của HĐQT về việc sửa đổi điều kiện cấp tín dụng cho Công ty Bình Hà về điều kiện vốn tự có của Công ty Bình Hà đối với L/C nhập khẩu bò (vốn lưu động).
Về phần mình, ông Lê Ngọc Lâm, nguyên Phó TGĐ phụ trách Khách hàng Doanh nghiệp lớn, Tổ trưởng Tổ thẩm định chung, hiện là Phó TGĐ Ban điều hành BIDV khai nhận có hành vi ký phê duyệt Tờ trình Ban lãnh đạo số 315/TT-KHDN ngày 15/4/2015 của Ban Khách hàng Doanh nghiệp, báo cáo việc Công ty Bình Hà là doanh nghiệp mới thành lập ngày 10/4/2015, chưa có Báo cáo tài chính và đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý để được cấp phép đầu tư có Công văn số 04/CV-CT ngày 15/4/2015 và Báo cáo Dự án đầu tư chăn nuôi bò thịt và bò giống của Công ty Bình Hà lập ngày 9/4/2015, đề nghị BIDV có văn bản chấp thuận cung cấp vốn tín dụng cho Dự án.
Ông Lâm thừa nhận phê duyệt các nội dung sau: Chấp thuận chủ trương là đầu mối thu xếp tài chính đối với Dự án; Phát hành văn bản chấp thuận là đầu mối thu xếp tài chính đối với Dự án, để hỗ trợ Công ty Bình Hà hoàn thiện các thủ tục xin cấp Giấy phép đầu tư và Giao Ban KHDN soạn thảo và trình PTGĐ phụ trách thực hiện ký văn bản gửi Công ty Bình Hà với nội dung sau: "BIDV đồng ý là đầu mối thu xếp tài chính đối với Dự án trong trường hợp Công ty Bình Hà đáp ứng đầy đủ các yêu cầu và điều kiện vay vốn theo quy định của pháp luật và quy định hiện hành của Ngân hàng".
Bên cạnh đó, ông Lê Ngọc Lâm còn khai nhận đã ký Văn bản số 2156/BIDV-KHDN ngày 21/4/2015, gửi Công ty Bình Hà thông báo: BIDV đồng ý là đầu mối thu xếp tài chính đối với Dự án trong trường hợp Công ty Bình Hà đáp ứng đầy đủ các yêu cầu và điều kiện vay vốn theo quy định của pháp luật và quy định hiện hành của Ngân hàng; Ký Báo cáo đề xuất tín dụng số 473/BC-KHDN ngày 4/6/2015 của Tổ thẩm định chung với vai trò Tổ trưởng Tổ thẩm định chung.
Ngay từ khi khởi tố vụ án và đến nay, NHNN cũng đã 2 lần có văn bản đề nghị Cơ quan CSĐT Bộ Công an và Viện KSND tối cao xác định BIDV là một trong 4 ngân hàng thương mại Nhà nước có tầm ảnh hưởng quan trọng đối với hệ thống các tổ chức tín dụng, đang thực hiện Phương án tái cơ cấu lại đã được NHNN phê duyệt; nên đề nghị cân nhắc trong vấn đề xử lý các sai phạm liên quan đến BIDV” – Kết luận viết.
BIDV đã tìm được đối tác là Công ty TNHH Thương mại Đầu tư Phát triển Do Holdings, Hoàng Anh Gia Lai và các đối tác tham gia hợp tác với Công ty Bình Hà, để khai thác, chuyển đổi Dự án, trên cơ sở đó đảm nhận toàn bộ nghĩa vụ trả nợ cho BIDV.
“Có thể xem đây là nỗ lực của BIDV để khắc phục tối đa hậu quả của vụ án, khi toàn bộ số nợ mất khả năng thanh toán còn lại của Công ty Bình Hà được các đối tác cam kết nhận nợ và chịu trách nhiệm trả nợ thay” – cơ quan điều tra đánh giá.
Vì vậy, áp dụng chính sách hình sự vận dụng điểm a và điểm c khoản 2 Điều 29 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, quy định về miễn trách nhiệm hình sự: “Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa” và “Người phạm tội… khai rõ sự việc, góp phần hiệu quả và việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm”; không xem xét xử lý đối với 18 cá nhân trên, chuyển NHNN kiến nghị xem xét và quyết định xử lý phù hợp.
Minh Quân
