Thời gian qua, báo chí đã có những bài viết đề cập tới vấn đề thất thoát thuế khoán tại Việt Nam. Trong đó, có câu chuyện một cửa hàng vàng tại Cà Mau trong một ngày bán tới 1.000 lượng vàng, doanh thu 10.000 tỷ đồng/năm tuy nhiên chỉ đóng thuế khoán 10 triệu đồng/tháng cho cơ quan thuế địa phương.
Nghe xong câu chuyện này, chắc chắn dù là các nhà quản lý tài chính hay những kế toán giỏi nhất cũng không khỏi bất ngờ. Tuy nhiên, đó lại là một hiện tượng phổ biến xảy ra trong cách quản lý thuế đối với các hộ kinh doanh được coi là “nhỏ” hiện nay ở Việt Nam.
Trên thực tế, chỉ bằng mắt thường, nếu nhìn vào sự hoạt động nhộn nhịp của các cửa hàng kinh doanh, các cơ sở ăn uống, cơ sở dịch vụ, một người dân bình thường cũng có thể thấy quy mô của họ lớn đến thế nào. Tuy nhiên, có những hộ vẫn đang cố tình "níu kéo" và "ngại" lên thành doanh nghiệp với nhiều lý do mang tính ngụy biện như nếu trở thành doanh nghiệp sẽ phải thêm biên chế kế toán, tăng sổ sách ghi chép, tốn chi phí...
Đó là những lý do để che đậy những con số thống kê về doanh số rất lớn của họ (doanh số này cũng là cơ sở mà các hội đồng phường, quận xem xét để tính thuế khoán). Điều trớ trêu là hiện nay lại xuất hiện tình trạng có những hội đồng ấn định mức thuế khoán theo cảm tính, chứ không có sổ sách kế toán minh chứng làm cơ sở cho việc tính thuế hàng tháng của các doanh nghiệp đó. Thậm chí có những trường hợp doanh nghiệp được "chỉ điểm" để báo cáo làm sao để có lợi cho cá nhân, doanh nghiệp hộ kinh doanh thuế khoán. Điều này dẫn tới thất thu lớn thuế đối với nhà nước.
Thêm vào đó, những con số doanh thu, số thuế nộp của từng hộ, từng doanh nghiệp kinh doanh này đều không được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng rộng rãi để giám sát. Hiện ở Việt Nam mới chỉ có tỉnh Quảng Ninh làm được việc công khai các thông tin này. Tiếc rằng, gương điển hình cho thu ngân sách nhà nước ở các hộ thuế khoán chưa được nhân rộng thêm tại một tỉnh thành nào khác. Chính điều này cũng góp phần tạo nên những "lỗ hổng" trong quản lý thuế khoán ở các địa phương.
| |
| Ảnh minh họa |
Cách đây 1-2 năm, trên báo chí cũng đã xuất hiện liên tiếp bài viết về các “mỏ thuế” lộ thiên đã rõ mồn một nhưng ít được khai thác hoặc không khai thác. Chỉ đến khi báo chí vào cuộc, mọi sự mới được đưa ra ánh sáng. Đây đúng là tình trạng “con voi chui lọt lỗ kim” xảy ra trong cách quản lý của ngành thuế hiện nay.
Hệ quả của những việc làm trên do công tác quản lý còn lỏng lẻo, yếu kém, thậm chí tiêu cực, làm ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách ở các địa phương và Trung ương. Trong khi đó, Nhà nước đang kêu gọi cần tăng các nguồn thu hợp lý để đầu tư ngân sách vào những việc rất cần thiết cho quốc kế dân sinh. Cũng cần phải nói thêm nguyên nhân sâu xa của việc này là do chính sách thuế hiện nay của Việt Nam áp dụng 2 loại thuế: thuế khoán cho các hộ cá thể và thuế giá trị gia tăng (VAT) cho các doanh nghiệp.
Nhớ lại thời kì bao cấp trong ngành thương mại Hà Nội trước đây, các cán bộ chuyên quản lý thuế làm việc rất sát sao, bóc tách rõ ràng. Thậm chí bóc tách tới từng mớ rau mùi của cửa hàng Thủy Tạ và hộp tăm của Công ty Bách hóa bán lẻ thành phố đều phải có thẻ quầy và hóa đơn chứng từ hợp lệ. Ngoài ra còn có sự giám sát chặt chẽ của kế toán, sau này của cả kiểm toán nội bộ, thanh tra đơn vị, công đoàn. Thời điểm đó, việc thất thu thuế rất khó xảy ra .
Từ những câu chuyện lịch sử thu ngân sách của Hà Nội đối với ngành thương mại cách đây 20 - 30 năm cho thấy, có sự khác nhau trong cung cách quản lý trước đây chặt chẽ bao nhiêu thì giờ đã xuất hiện những biểu hiện buông lỏng, những "lỗ hổng" nguy hiểm.
Có thể thấy, nếu muốn việc quản lý thuế ngày nay được thực hiện theo phương châm minh bạch công khai khoa học và hiện đại thì không thể tồn tại phương thức thuế khoán cho những hộ kinh doanh, doanh nghiệp dịch vụ có doanh số lớn. Đã đến lúc chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật để thay đổi cách quản lý thuế.
Doanh thu quy mô hoạt động của một cơ sở kinh doanh, dịch vụ như thế nào thì cán bộ thuế chuyên quản và chính quyền phường, quận, địa phương đều nắm rất rõ. Chỉ cần họ áp dụng phương pháp hạch toán kế toán cho rõ ràng đầy đủ theo chế độ, xuất hóa đơn VAT cho khách 100%, từ đó doanh thu thực, số thuế thực sẽ được công khai. Như vậy mới có thể tránh thất thu cho ngân sách, tạo nên sự công bằng cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính, nghiêm túc và nộp thuế đầy đủ, tạo sự công bằng trong xã hội và trong kinh doanh.
Điều cần lưu ý thêm là hiện nay ngành thuế đang thí điểm việc sử dụng hóa đơn điện tử, kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế địa phương thường xuyên. Đó là một điều cần phải làm và phải làm nhanh hơn nữa. Sự phát triển kinh tế xã hội nhanh và vững chắc cần phải đi đôi với sự phát triển của công tác quản lý thuế một cách khoa học và minh bạch, công bằng ở thị trường nội địa Việt Nam. Cần phải nói thêm, chúng ta nên kết hợp một số biện pháp hỗ trợ cho ngành thuế như sử dụng hóa đơn sổ xố bán hàng dịch vụ cho tất cả các doanh nghiệp ở Việt Nam như các nước tiên tiến đã tiến hành cách đây vài chục năm, đem lại hiệu quả tăng nguồn thu cho ngân sách rất tích cực.
Ngoài phương thức quản lý tiên tiến và tích cực, phải chú ý đến yếu tố con người thực thi nhiệm vụ thuế ở các địa phương và cơ sở, chú ý chăm lo đến đời sống vật chất của họ và gia đình để họ không bị dính vào những “viên đạn bọc đường” trong quá trình làm nhiệm vụ.
Cần có hình thức khen thưởng những tổ chức cá nhân trong ngành thuế làm ăn tích cực, có trách nhiệm và liêm khiết. Đồng thời xử lý nghiêm những hành vi vi phạm kỉ luật thuế của công chức ngành. Làm được những vấn đề trên, chắc chắn rằng công tác thu thuế ở thị trường nội địa Việt Nam sẽ tăng thêm, ngân sách đỡ thất thu lớn, khuyến khích được những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc, cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường trong lĩnh vực nộp thuế.
Theo Chất lượng Việt Nam Online