Việt Nam vốn là một thị trường màu mỡ với các dịch vụ thanh toán phi tiền mặt. Báo cáo của Ngân hàng Standard Chartered cho thấy Việt Nam thuộc nhóm những nước thanh toán bằng tiền mặt nhiều nhất khu vực.
Theo ước tính của công ty tư vấn YCP Solidiance, tổng giá trị giao dịch thông qua các công ty công nghệ tài chính tại Việt Nam sẽ chạm mốc 25 tỉ USD vào năm 2025 từ mức 9 tỉ USD ở thời điểm hiện tại.
Báo cáo về tỉ lệ số người dùng điện thoại di động của Google năm 2019 chỉ ra rằng chỉ số này của Việt Nam tăng gấp đôi sau 5 năm, đạt mốc 51 triệu người dùng.
Việt Nam là một trong những nước ASEAN có khối lượng giao dịch không dùng tiền mặt thấp nhất. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đang thay đổi thói quen của người tiêu dùng. Chẳng hạn, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã khuyên mọi người nên hạn chế sử dụng tiền mặt và sử dụng các khoản thanh toán kỹ thuật số để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép cho 32 công ty cung cấp giải pháp thanh toán điện tử. Chính phủ đã đề ra một chiến lược tài chính quốc gia để tăng số lượng thanh toán không dùng tiền mặt lên 20 – 25% vào năm 2025.
Hơn chục năm từ khi ví điện tử đầu tiên được thí điểm, Việt Nam đã có 28 đơn vị được cấp phép kinh doanh ví. Thế nhưng, theo số liệu từ Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước, hầu hết thị phần về số lượng ví được mở, số dư, lượng giao dịch qua ví... chỉ rơi vào 5-6 ví.
Tính đến tháng 8/2019, 5 ví có số dư lớn nhất chiếm hơn 80% số dư toàn thị trường là Payoo, MoMo, SenPay, Moca và Airpay. Trong khi đó, Airpay, MoMo, Senpay, Moca và VTC Pay là các ví điện tử có số lượng phát hành luỹ kế lớn nhất.
Trong quý II, 95% giá trị giao dịch toàn thị trường ví tập trung vào 5 đơn vị là Payoo, MoMo, Senpay, Airpay và Zalopay.
| |
Cụ thể, Senpay hay Airpay là những ví điện tử điển hình nhất có lợi thế khi nằm trong một hệ sinh thái thương mại điện tử sẵn có. Hậu thuẫn bởi Tập đoàn FPT, Senpay được sử dụng như một phương thức giao dịch giữa sàn thương mại điện tử Sendo và các chủ shop. Khách hàng của Sendo cũng có thể giao dịch bằng ví Senpay. Hiện nay, Sendo là một trong 4 sàn thương mại hàng đầu tại Việt Nam, sở hữu tệp khách hàng là các nhà bán hàng trong nước và người mua chủ yếu ở khu vực tỉnh lẻ.
Còn về AirPay, ví điện tử này là sản phẩm của Công ty phát triển thể thao điện tử Việt Nam (tiền thân là Garena Việt Nam), được "chống lưng" bởi Tập đoàn SEA (sở hữu sàn thương mại điện tử Shopee và nền tảng giải trí trực tuyến Garena). SEA cũng là nhà đầu tư rót tiền vào dịch vụ ăn uống Foody (Now). Bởi vậy, AirPay tại Việt Nam không những có hệ sinh thái từ giao dịch mua sắm trên Shopee, mà còn hưởng lợi từ tệp khách hàng mua thẻ game của Garena và đặt đồ ăn trực tuyến qua Now.
Một cái tên khác là ZaloPay, nằm trong danh sách có giá trị giao dịch lớn nhất trong quý II/2018. ZaloPay được cấp phép ví điện tử từ năm 2016, sở hữu bởi Công ty Zion, thuộc Tập đoàn VNG. Ví ZaloPay là một phương tiện thanh toán được sử dụng trên Tiki, sàn thương mại điện tử do Tập đoàn VNG góp vốn và là một trong ba sàn có lượng truy cập lớn nhất tại Việt Nam. Bên cạnh đó, ZaloPay có lợi thế từ khoảng 100 triệu người dùng Zalo và tệp khách hàng mảng game của VNG.
MoMo là một trong những ví điện tử tiên phong trên thị trường khi được cấp giấy phép thí điểm từ năm 2009 và có giấy phép chính thức từ 2015. Dòng vốn từ các quỹ đầu tư lớn như Warburg Pincus, Goldman Sachs, Standard Chartered... đổ vào (khoảng 140 triệu USD, theo dữ liệu trên Crunchbase) đã khiến MoMo phát triển nhanh và mạnh, đặc biệt từ năm 2018 đến nay.
Như vậy, có thể thấy, thị trường ví điện tử Việt Nam tương đối phân mảnh, và không có một, hai cái tên nào áp đảo hoàn toàn phần còn lại. Các ví điện tử cũng phải giành giật từng chút thị trường, khác hẳn với cách mà Alipay và WeChat Pay chiếm phần lớn thị trường Trung Quốc khi kết hợp với hệ sinh thái của Alibaba và WeChat.
Ông Varun Mittal, giám đốc công ty tư vấn trong lĩnh vực công nghệ tài chính Ernst & Young, cho rằng Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu của cuộc cách mạng kĩ thuật số và vẫn thiếu một doanh nghiệp thống trị thị trường như Trung Quốc.
Để nhắn tin, người Việt có thể dùng Zalo nhưng nếu không có Zalo, vẫn có Messenger hay các ứng dụng khác. Thực tế đó khiến ZaloPay không thể nào "một tay che trời" ở thị trường ví điện tử.
Tương tự, dù tận dụng tốt sự thành công của Shopee về lượt người dùng, nhưng AirPay cũng chưa thể bứt lên một một cách mạnh mẽ nhất.
Bên cạnh việc "đốt tiền" vào khuyến mại, các công ty kinh doanh ví điện tử cần xây dựng thêm các hệ sinh thái xung quanh, để giữ chân người dùng. Khuyến mại chỉ là một phần trong số chiến lược của các doanh nghiệp này.
Một trong số cách thức dễ thấy nhất là tận dụng tốt dữ liệu người dùng để đẩy mạnh các hoạt động cho vay hoặc cung cấp các dịch vụ đầu tư vi mô.
Hà Linh (T/H)/Sở hữu trí tuệ