Tại kết luận do lãnh đạo Thanh tra Bộ Công Thương ký ban hành về chấp hành pháp luật kinh doanh xăng dầu tại 11 doanh nghiệp đầu mối phía Nam gồm: Tổng công ty Dầu Việt Nam, Công ty cổ phần dầu khí Đông Dương, Công ty Long Hưng, Công ty TNHH MTV Dầu khí Tp.HCM, Công ty cổ phần Tập đoàn Dương Đông, Công ty cổ phần đầu tư Nam Phúc, Công ty Tín Nghĩa, Công ty Thanh Lễ, Công ty Hùng Hậu, Công ty Nam Sông Hậu, Công ty Dầu khí Đồng Tháp.
Kết luận thanh tra của Bộ Công Thương cho thấy hàng loạt sai phạm của doanh nghiệp xăng dầu.
Thương nhân phân phối "bán ngược" xăng cho đầu mối
Theo kết luận thanh tra của Bộ Công Thương, một số thương nhân đầu mối thay đổi số lượng nhưng không báo cáo, đăng ký điều chỉnh theo quy định. Có tình trạng cửa hàng bán lẻ vẫn bán hàng dù giấy chứng nhận hết hiệu lực, chưa cấp mới.
Đáng chú ý, có việc một số thương nhân đầu mối đã mua xăng dầu từ thương nhân phân phối. Cơ quan thanh tra nhận xét, việc "bán ngược" này là chưa thực hiện đúng quy định về quyền, nghĩa vụ của thương nhân.
“Các thương nhân phân phối bán xăng dầu cho doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu chưa phù hợp theo quy định. Hành vi bán xăng dầu cho đầu mối kinh doanh xăng dầu vi phạm quy định tại điểm a, khoản 4, điều 22 Nghị định số 99 năm 2020 của Chính phủ” - kết luận thanh tra nêu rõ.
Về việc nhập khẩu xăng dầu, kết luận thanh tra cũng cho biết có tồn tại việc doanh nghiệp đầu mối không hoạt động nhập khẩu xăng dầu trong quý I và quý II/2021. Tại một số thời điểm, một số thương nhân đầu mối chưa đáp ứng về mức dự trữ tối thiểu theo quy định, hiện tượng này không mang tính liên tục và so với chu kỳ dự trữ xăng dầu bắt buộc quy định tính trung bình 15 ngày.
Một trong những kẽ hở được phát hiện là một số doanh nghiệp không nhập khẩu trong 1 quý trở lên, mặc dù chưa có hình thức xử phạt vi phạm hành chính, nhưng theo Khoản 6, Điều 8 Nghị định số 83 có quy định Bộ Công Thương có thẩm quyền thu hồi Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu. Với những quy định hiện hành, Bộ Công Thương hoàn toàn có thể xử phạt, rút giấy phép với những doanh nghiệp có vi phạm như trên.
Về tình trạng tồn kho xăng dầu, dự trữ xăng dầu tại ba miền của các doanh nghiệp đầu mối, kết luận thanh tra cũng nêu rõ việc nhiều đầu mối chưa thực hiện báo cáo tồn kho xăng dầu tại ba miền theo quy định. Cùng với đó, có tình trạng một số đầu mối mua xăng dầu trong nước từ thương nhân phân phối - chưa thực hiện đúng quy định về quyền, nghĩa vụ của thương nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu quy định tại Nghị định 83.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, cơ quan thanh tra đã ban hành 23 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, cũng như đề nghị các thương nhân đầu mối khắc phục các vi phạm, sai sót và tồn tại.
Trách nhiệm một số Vụ, Cục của Bộ Công Thương
Kết luận thanh tra cũng chỉ rõ các tồn tại, hạn chế, thiếu sót, vi phạm của cơ quan chức năng có liên quan. Theo đó, tại các báo cáo của các thương nhân đầu mối gửi về hàng năm đã thể hiện có hành vi vi phạm hành chính trong kinh doanh xăng dầu, việc duy trì hệ thống phân phối theo quy định.
Tuy nhiên, một số Vụ, Cục thuộc Bộ Công Thương với vai trò là cơ quan quản lý nhưng chưa kịp thời kiểm tra, đối chiếu, rà soát các báo cáo này; chậm trễ trong việc phát hiện các hành vi vi phạm hành chính và kiến nghị người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng các hình phạt theo quy định.
Kết luận thanh tra cho rằng: “Qua công tác kiểm tra hồ sơ cấp phép, kiểm tra thực tế tại đơn vị trước khi cấp phép của một số thương nhân đầu mối, Đoàn kiểm tra do Vụ Thị trường trong nước chủ trì đã phát hiện hành vi vi phạm hành chính, việc chưa đáp ứng điều kiện để cấp giấy phép kinh doanh xuất, nhập khẩu xăng dầu nhưng không chuyển hồ sơ và kiến nghị người có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật”.
Kết quả thanh tra cho thấy, một số vụ, cục thuộc Bộ Công Thương với vai trò cơ quan tham mưu chưa tham mưu đầy đủ với lãnh đạo bộ để thực hiện chức năng hướng dẫn thực hiện hoạt động kinh doanh, phân phối xăng dầu; kiểm tra, giám sát thương nhân tuân thủ các điều kiện và các quy định tại Nghị định số 83.
“Đây là một phần nguyên nhân dẫn đến việc các Sở Công Thương, thương nhân kinh doanh xăng dầu tổ chức thực hiện chưa đồng bộ, thống nhất", theo kết luận thanh tra