Như đã đưa tin, Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa công bố kết luận thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa tại Hà Nội, TPHCM, Bình Dương.
Biến đất công thành tư, vi phạm trật tư xây dựng
Một trong số các dự án tại Hà Nội được nhắc đến trong kết luận của TTCP đó là dự án Tổ hợp nhà ở, văn phòng và dịch vụ thương mại tại đường Pháp Vân (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai).
Dự án này được biết đến với tên thương mại Phương Đông Green Park nằm ở số 1 Trần Thủ Độ (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai) do Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông (Đầu tư Phương Đông ) làm chủ đầu tư.
Phương Đông Green Park có diện tích 14.346,6m2, quy mô gồm 2 tòa tháp chung cư cao 29 tầng nổi và 13 căn hộ thấp tầng với tổng số 1.248 căn hộ.
Phương Đông Green Park có quy mô gồm 2 tòa tháp chung cư cao 29 tầng nổi và 13 căn hộ thấp tầng với tổng số 1.248 căn hộ. Ảnh: Hữu Thắng
Thứ nhất, TTCP chỉ ra sai phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính. Theo đó, giai đoạn trước khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và PTNT, các sở, ngành chức năng không lập hồ sơ trình UBND TP Hà Nội quyết định cho thuê đất, ký hợp đồng thuê đất là không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại khoản 2 Chỉ thị số 245 năm 1996.
UBND TP Hà Nội và Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP không cung cấp được hồ sơ, tài liệu làm căn cứ, cơ sở cho thuê đất, cấp Giấy CNQSD 14.346,6 m² đất là không đúng điểm c khoản 2 Điều 25 Nghị định số 43 năm 2014
Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP góp 100% vốn thành lập Đầu tư Phương Đông để thực hiện dự án (năm 2017), vốn góp chủ yếu là giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng 14.375 m² đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm là không đúng quy định.
Sai phạm này dẫn đến việc UBND TP Hà Nội quyết định thu hồi đất của Tổng công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam - CTСР, giao cho Đầu tư Phương Đông thuê để làm trụ sở văn phòng làm việc, sau đó cho phép Đầu tư Phương Đông chuyển mục đích sử dụng 14.346,6 m² đất để thực hiện dự án Phương Đông Green Park không đúng với phương án sử dụng đất trong phương án cổ phần hóa Tổng Công ty Xây dựng nông nghiệp và PTNT đã được Thủ tướng phê duyệt.
Theo TTCP, diện tích 2.503 m² không phải là đất ở, nhưng UBND TP Hà Nội quyết định giao cho Đầu tư Phương Đông theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất là không đúng các trường hợp được giao đất quy định tại khoản 2 Điều 55 Luật Đất đai 2013.
TTCP xác định, diện tích sử dụng thực tế của loại căn hộ để bán tăng 396,8 m², loại căn hộ cho thuê tăng 131,6 m² so với diện tích trong Phương án tỉnh tiền sử dụng đất; diện tích thực tế sàn xây dựng tầng hầm B1 tăng 595 m² so với diện tích được giao đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Tuy nhiên, UBND TP Hà Nội, các sở, ngành chức năng có liên quan chưa xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để thu ngân sách theo quy định.
Tiếp đến, UBND TP Hà Nội phê duyệt đơn giá đất của toàn bộ diện tích 1.142 m² đất xây dựng Đơn nguyên B2 theo giá đất thương mại, dịch vụ (không bao gồm chức năng căn hộ cho thuê ngắn hạn) là không đúng với mục đích sử dụng đất quy định tại điểm a khoản 1 Điều 112 Luật Đất đai 2013.
UBND TP Hà Nội ban hành các quyết định số 5724/QĐ-UBND ngày 24/10/2018, số 4040/QĐ-UBND ngày 29/7/2019, số 1234/QĐ-UBND ngày 26/3/2020 không thống nhất về hình thức giao đất, cho thuê đất, xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với diện tích 2.503 m² đất, dẫn đến diện tích đất này được xác định là thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê. Tuy nhiên, thực tế Đầu tư Phương Đông đã bán 312 căn hộ theo hình thức sở hữu lâu dài, giá bán tương đương với giá bán các căn hộ của tòa nhà khác trong cùng dự án được giao đất có thu tiền sử dụng đất.
Mặt khác, đơn giá thu tiền thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê là 12,03 triệu đồng/m², thấp hơn 55,65 triệu đồng/m² so với đơn giá đất xây dựng căn hộ có thu tiền sử dụng đất (67,68 triệu đồng/m²).
Dự án hiện nằm ở số 1 Trần Thủ Độ, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội. Ảnh: Hữu Thắng
Về việc chấp thuận đầu tư dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, TTCP xác định, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và PTNT không thực hiện Dự án trong thời gian dài nhưng UBND TP Hà Nội không xem xét, xử lý thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư.
Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP không thực hiện thủ tục đề nghị UBND TP Hà Nội chấp thuận đầu tư dự án theo quy định. Do đó việc UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 5724/QĐ-UBND ngày 24/10/2018 phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án là không có cơ sở.
Về việc chấp hành các quy định pháp luật của chủ đầu tư, TTCP chỉ rõ việc Đầu tư Phương Đông triển khai thi công Dự án khi chưa được UBND TP Hà Nội giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, phê phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án là vi phạm khoản 3 Điều 12 Luật Đất đai 2013.
Bên cạnh đó, Đầu tư Phương Đông bán 11 căn nhà liền kề, 110 căn hộ chung cư trước khi được Sở Xây dựng Hà Nội cấp giấy phép xây dụng và thông báo đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai là vi phạm Điều 55 Luật Kinh doanh bất động sản 2014. Việc bán 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn theo hình thức sở hữu lâu dài là không đúng với chủ trương đầu tư Dự án được UBND TP Hà Nội phê duyệt.
Đề nghị chuyển công an điều tra
Trên cơ sở kết luận thanh tra, Tổng thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể cá nhân lãnh đạo TP Hà Nội. Đề nghị Hà Nội chủ trì chỉ đạo các sở, ngành chức năng rà soát việc tăng diện tích xây dựng đối với dự án này, bảo đảm phù hợp với quyết định giao đất, quy hoạch xây dựng... tính lại tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với diện tích 2.503m2, tính bổ sung tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với diện tích sử dụng thực tế của loại căn hộ để bán tăng 397m2, diện tích căn hộ cho thuê tăng 132m2, sàn xây dựng tầng hầm B1 tăng 595m2.
TTCP cũng đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu để xem xét, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật đối với dự án này. Trong đó có các nội dung: Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và Phát triển nông thôn góp vốn thành lập Công ty Phương Đông bằng giá trị quyền sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm không đúng quy định.
Công ty Phương Đông chuyển mục đích sử dụng 14.346m2 đất để thực hiện dự án không đúng phương án sử dụng đất đã được Thủ tướng phê duyệt tại phương án cổ phần hóa. Công ty Phương Đông sử dụng 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn, bán theo hình thức sở hữu lâu dài là không đúng mục đích sử dụng đất được Hà Nội phê duyệt, TTCP kiến nghị.
Tiềm lực Đầu tư Phương Đông như thế nào?
Cũng liên quan đến dự án Phương Đông Green Park, năm 2020, UBND quận Hoàng Mai từng ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 40 triệu đồng đối với Đầu tư Phương Đông do đã tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp phép xây dựng mới tại dự án này.
Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông được thành lập từ năm 2016 với cổ đông sáng lập nắm 100% vốn là Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam – CTCP.
Đến tháng 11/2019, công ty tăng vốn điều lệ từ 100 tỷ đồng lên 340 tỷ đồng, người được ủy quyền nắm 100% vốn góp là ông Lê Anh Tuấn.
Từ tháng 7/2020, Chủ tịch kiêm người đại diện pháp luật của Đầu tư Phương Đông là ông Nguyễn Anh Tuấn (sinh năm 1981). Có lẽ từ thời điểm này, Đầu tư Phương Đông trở thành thành viên của Phương Đông Group được giới thiệu cũng do ông Nguyễn Anh Tuấn làm Chủ tịch.
Chủ tịch Nguyễn Anh Tuấn tại thời điểm khởi công dự án Phương Đông Green Park
Phương Đông Group tự giới thiệu được thành lập vào năm 2011, là tập hợp nhiều thành viên hoạt động trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, bất động sản, xuất nhập khẩu và dịch vụ thương mại.
Pháp nhân lõi trong hệ sinh thái Phương Đông Group là Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại Nam Hà Nội (Nam Hà Nội) cũng do ông Nguyễn Anh Tuấn làm Chủ tịch HĐQT.
Nam Hà Nội thành lập vào tháng 8/2011, vốn điều lệ ban đầu 50 tỷ đồng. Tính đến tháng 11/2022, vốn điều lệ công ty 700 tỷ đồng gồm: Bà Nông Thị Thu Thủy (7,5%), ông Nguyễn Trọng Hiếu (50%), Chủ tịch Nguyễn Anh Tuấn (30%), bà Nguyễn Trà My (10%) và Nguyễn Hồng Hà (2,5%).
Một thành viên đáng chú ý khác của Phương Đông Group là Công ty Cổ phần Đầu tư Kinh doanh Địa ốc Phương Đông (Địa ốc Phương Đông) được thành lập từ tháng 4/2020. Vốn điều lệ công ty tại thời điểm tháng 5/2022 là 500 tỷ đồng, người đại diện pháp luật là ông Bùi Quang Trung (sinh năm 1980).
Liên danh Địa ốc Phương Đông - Đầu tư Phương Đông từng là một trong hai liên danh đăng ký thực hiện Dự án Khu đô thị mới tại thị trấn Núi Đối, huyện Kiến Thuỵ, TP Hải Phòng.
Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 541 tỷ đồng, tổng diện tích 8,3 ha, gồm diện tích đất xây dựng khoảng 22.796,47m2. Trong đó, dự án xây dựng 241 căn nhà ở liền kề, cao 5 tầng, diện tích từ 80 m2 - 120 m2/căn, mặt tiền 5 mét; tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 94.027m2...
Một số pháp nhân khác thuộc nhóm Phương Đông Group như: Công ty TNHH ĐT và PT Phương Đông (thành lập tháng 10/2015, tiền thân là Công ty TNHH Kinh doanh Thương mại Phương Đông); Công ty TNHH Phương Đông Hải Phòng (thành lập tháng 7/2019); Công ty TNHH Đầu tư Phương Đông Hải Phòng (thành lập tháng 11/2019).
Cá nhân ông Nguyễn Anh Tuấn còn là Tổng giám đốc CTCP Đầu tư và Phát triển đô thị ra tháng 8/2003. Đây là chủ đầu tư Khu nhà ở Đầm Dê tại xã An Bình, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Dự án có diện tích hơn 7,7ha, tổng mức đầu tư hơn 959 tỷ đồng. Tháng 8/2024, công ty này mới tăng vốn điều lệ lên hơn 416 tỷ đồng.
Các thành viên Phương Đông Group từng được biết đến là chủ đầu tư nhiều dự án bất động sản. Trong đó, Nam Hà Nội với dự án: "Đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đấu giá đất ở xóm Đồng Tiến, xã Tân Vinh, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình". Tháng 1/2022, chủ đầu tư thế chấp dự án này tại ngân hàng MB chi nhánh Hai Bà Trưng.
Nam Hà Nội cũng là chủ đầu tư Khu dân cư phường Phước Thới (TP. Cần Thơ) tổng mức đầu tư 92,224 tỷ đồng; dự án Khu đô thị Tây Nam phường 7 (TP. Trà Vinh); hay dự án khu nhà ở tại tổ dân phố Đông Phong, phường Minh Đức, quận Đồ Sơn (TP. Hải Phòng) với diện tích 1,31ha.
Bên cạnh đó, Nam Hà Nội tham gia liên danh cùng CTCP Đầu tư thương mại dịch vụ quốc tế SEIKA - CTCP Vinaconex 39 thực hiện Khu đô thị sinh thái cao cấp Yên Quang (xã Quang Tiến, TP. Hòa Bình) với quy mô 89,9ha, tổng chi phí thực hiện là 397,3 tỷ đồng.
Cũng tại Hòa Bình, Nam Hà Nội cùng liên doanh với CTCP Xây dựng Thăng Long Hòa Bình, Đầu tư Phương Đông thực hiện dự án Khu nhà ở Nông Giang tại tổ 2, phường Kỳ Sơn, với tổng mức đầu tư dự kiến 230,7 tỷ đồng.
Các dự án bất động sản đáng chú ý khác của Phương Đông Group có thể kể ra như: Dự án Linh Đàm Primere (quy mô 3,44 ha, 1.200 căn hộ), dự án Bình Hòa A (9,9 ha tại Cần Thơ), khu đô thị mới Nam Quốc lộ 91 (gần 48 ha tại Cần Thơ).
Được biết, nhóm Phương Đông Group còn lấn sân sang lĩnh vực dược phẩm với pháp nhân Công ty TNHH Dược và Sinh phẩm Phương Đông thành lập vào tháng 10/2021. Hai cổ đông sáng lập của công ty này là bà Nguyễn Trà My nắm 70% cổ phần và bà Nông Hải Vân nắm 30% đều từng hiện diện tại Nam Hà Nội.